بیماری لوپوس | علائم و نشانه ها، علت و درمان

علائم و نشانه‌های لوپوس اریتماتوزیس

هیچ دو بیمار مبتلا به لوپوس اریتماتوزیس شبیه به هم نیستند. علائم و نشانه‌های بیماری می‌تواند به طور کاملا ناگهانی ظاهر شود و روند پیشرفت آهسته‌ای داشته باشد، ممکن است خفیف یا شدید، موقتی یا دائمی باشد. در بیشتر افراد مبتلا، علائم به این صورت است که به یک باره شدت می‌گیرد، سپس بهبود می‌باید و حتی برای مدتی کاملا از بین می‌رود. علائم و نشانه‌هایی که یک فرد مبتلا به لوپوس تجربه می‌کند، به این بستگی دارد که کدام سیستم‌های بدن درگیر شده باشند.

اما در کل، شایع ترین علائم بیماری لوپوس اریتماتوزیس عبارتند از:

• خستگی،
• تب،
• درد و التهاب مفاصل،
• راش‌های پروانه‌ای شکل بر روی صورت که عمدتا بر روی پل بینی و گونه‌ها دیده می‌شوند، راش‌هایی در دیگر قسمت‌های بدن،
• سفید یا آبی شدن انگشت‌ها در تماس با سرما یا هنگام قرارگیری در شرایط استرس زا،
• تنگی نفس،
• درد قفسه سینه،
• خشکی چشم،
• سردرد، احساس گیجی و کم شدن قدرت حافظه.

از دیگر علائم بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حساسیت به نور خورشید،
• زخم‌های دهانی،
• مشکلات ریوی،
• آرتریت،
• مشکلات قلبی،
• مشکلات کلیوی،
• ناهنجاری‌های خونی.

توصیه می‌شود در صورت مشاهده هر گونه راش غیر طبیعی، تب ادامه دار، خستگی و درد مداوم به پزشک مراجعه کنید. از آن جایی که علائم گفته شده مشابه علائم دیگر بیماری هاست، نیاز است تست‌های تشخیصی تجویز شده از سوی پزشک انجام شوند تا تشخیص قطعی صورت گیرد.

علت بروز لوپوس اریتماتوزیس

به عنوان یک بیماری خود ایمن، لوپوس اریتماتوزیس زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به بافت‌های سالم موجود در بدن حمله می‌کند. به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری دخیل باشند. زمانی که فردی پیش زمینه ارثی و ژنتیکی داشته باشد و در معرض عوامل تحریک کننده بیماری قرار بگیرد، مستعد ابتلا خواهد شد. علل بروز لوپوس اریتماتوزیس عبارتند از :

نور خورشید: تماس با نور خورشید می‌تواند در بروز ضایعات لوپوس یا تحریک واکنش‌های داخلی در افراد حساس و مستعد دخیل باشد.

عفونت‌ها: ابتلا به برخی عفونت‌ها می‌تواند باعث تحریک یا بروز بیماری در برخی افراد شود.

مصرف داروها: مصرف برخی داروهای فشار خون، داروهای صرع و آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند بیماری لوپوس را تحریک کنند. معمولا زمانی که مصرف این قبیل داروها قطع می‌شود، علائم بیماری بهبود می‌یابد و به ندرت پیش می‌آید که علائم بعد از قطع مصرف دارو، ادامه پیدا کند.

عوامل ژنتیکی: بروز این بیماری با ژن خاصی در ارتباط نیست، اما معمولا بیماران مبتلا به لوپوس، افرادی را در اعضای خانواده خود دارند که مبتلا به دیگر بیماری‌های خود ایمنی باشند.

عوامل محیطی: محرک‌هایی مانند اشعه، ویروس‌ها، مصرف دارو، استرس‌های فیزیکی و روانی، تروما و آسیب.

جنسیت و هورمون‌ها: بیماری لوپوس اریتماتوزیس، در خانم‌ها بیشتر از آقایان شایع است. خانم‌ها در دوران بارداری و سیکل قاعدگی، علائم شدیدتری را تجربه خواهند کرد و پزشکان معتقدند که هورمون استروژن زنانه، نقش مهمی را در بروز این بیماری ایفا می‌کند. با این حال، اثبات این مورد به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.

لوپوس و بارداری

خانم‌های مبتلا به لوپوس اریتماتوزیس می‌توانند بارداری ایمن و سالمی داشته باشند، اما با این حال، یک بارداری پرخطر در نظر گرفته می‌شود، بدین معنا که احتمال بروز مشکلات در دوران بارداری، بیشتر خواهد بود. اگر بیماری تحت کنترل باشد، بعید به نظر می‌رسد که بارداری باعث تشدید علائم و بیماری شود. خانم‌های باردار مبتلا به لوپوس، بیشتر در معرض عوارض بارداری هستند. برخی از این عوارض عبارتند از :

• تشدید علائم، که عمدتا در سه ماهه اول و دوم بارداری اتفاق می‌افتد و البته ممکن است خفیف باشد. در چنین شرایطی، سریعا باید به پزشک مراجعه شود.
• از هر ده خانم باردار مبتلا به لوپوس، دو نفر با مسمومیت بارداری روبرو می‌شوند، وضعیت اورژانسی که باید سریعا درمان شود. احتمال بروز این عارضه در خانم‌ها با سابقه مشکلات کلیوی بیشتر خواهد بود. مسمومیت بارداری می‌تواند با افزایش وزن ناگهانی، ورم دست‌ها و صورت، تاری دید، سرگیجه و معده درد همراه باشد.
• بارداری می‌تواند احتمال بروز دیگر مشکلات را افزایش دهد، به خصوص اگر داروهای کورتونی مصرف شود.

تشخیص لوپوس اریتماتوزیس

تشخیص لوپوس اریتماتوزیس کمی دشوار به نظر می‌رسد، آن هم به این دلیل که علائم از فردی به فرد دیگر متغیر است. علائم و نشانه‌های بیماری به مرور زمان تغییر می‌کند و می‌تواند مشابه با علائم دیگر بیماری‌ها باشد. تست واحدی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و ترکیبی از آزمایش خون و ادرار، بررسی علائم و یافته‌های بالینی می‌تواند در تشخیص قطعی بیماری موثر باشد.

تست‌های آزمایشگاهی

آزمایش خون و ادرار شامل موارد زیر می‌باشد:

شمارش گلبول‌های خون (RBC): این تست، تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها و هم چنین هموگلوبین و پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز را اندازه گیری می‌کند. نتایج این تست وجود آنمی (کم خونی) را که عمدتا در افراد مبتلا به لوپوس اتفاق می‌افتد، نشان می‌دهد و پایین بودن تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت‌ها نیز از جمله مواردی است در تست این افراد مشاهده می‌شود.

میزان رسوب گلبول‌های قرمز (ESR): آزمایش خونی که میزان رسوب گلبول‌های قرمز در بازه زمانی یک ساعت را نشان می‌دهد و هر چه سرعت رسوب گذاری بیشتر از حالت طبیعی باشد، نشانه‌ای است از یک بیماری سیستمیک مانند لوپوس اریتماتوزیس. این تست معمولا زمانی انجام می‌شود که احتمال ابتلا به لوپوس، عفونت، دیگر شرایط التهابی یا سرطان وجود داشته باشد.

بررسی عملکرد کلیه و کبد: آزمایش خون می‌تواند نحوه عملکرد کلیه‌ها و کبد را نشان دهد و از آن جایی که بیماری لوپوس، کبد و کلیه‌ها را درگیر می‌کند، نیاز است که عملکرد این دو ارگان بررسی شود.

آزمایش ادرار : بررسی نمونه ادرار، بالا رفتن سطح پروتئین یا گلبول‌های قرمز خون در ادرار، که نشانه‌ای است از درگیری کلیه‌ها در بیماری لوپوس را نشان می‌دهد.

تست‌های تصویربرداری

در صورتی که پزشک احتمال درگیری ریه‌ها و قلب را بدهد، تست‌های تصویربرداری زیر انجام خواهد شد.

اشعه ایکس از قفسه سینه: تصویربرداری از قفسه سینه، هر گونه التهاب یا تجمع مایع در ریه‌ها را نشان می‌دهد.

اکوکاردیوگرافی: این تست که با استفاده از امواج صوتی انجام می‌شود، تصاویر واقعی از ضربان قلب و هم چنین هر گونه مشکل در دریچه‌های قلب را نشان می‌دهد.

بیوپسی

لوپوس اریتماتوزیس می‌تواند به طرق مختلف بر روی کلیه‌ها اثر بگذارد و درمان نیز با توجه به میزان و نوع آسیب، متغیر خواهد بود. در برخی موارد، گرفتن نمونه کوچکی از بافت کلیه به منظور تعیین بهترین نوع درمان ضروری است. نمونه با استفاده از سوزن و از طریق ایجاد برشی کوچک، گرفته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

عوارض لوپوس

التهابی که در پی بیماری لوپوس ایجاد می‌شود، می‌تواند چند ناحیه از بدن را درگیر کند. از جمله:

کلیه‌ها : لوپوس می‌تواند منجر به آسیب شدید و جدی کلیه‌ها شود و نارسایی کلیه، یکی از دلایل مرگ و میر افراد مبتلا به لوپوس می‌باشد.

مغز و سیستم اعصاب مرکزی : در صورتی که لوپوس، مغز و سیستم اعصاب مرکزی را درگیر کند، شاهد بروز علائمی از قبیل سردرد، سرگیجه، تاری دید، تغییرات رفتاری و حتی سکته خواهیم بود. بسیاری از بیماران، از مشکلات حافظه‌ای و سخت شدن ابراز افکارشان شکایت می‌کنند.

خون و رگ‌های خونی : لوپوس می‌تواند منجر به بروز مشکلات خونی از جمله کاهش تعداد گلبول‌های قرمز سالم (آنمی)، افزایش خونریزی، لخته شدن خون و التهاب رگ‌های خونی شود.

ریه‌ها : ابتلا به لوپوس، احتمال بروز التهاب در قفسه سینه و ریه‌ها را افزایش می‌دهد و تنفس، همراه با درد خواهد بود. امکان خونریزی از ریه‌ها و پنومونی نیز وجود دارد.

قلب : بیماری لوپوس می‌تواند باعث التهاب ماهیچه قلب و شریان‌ها شود. احتمال بروز بیماری قلبی عروقی و سکته قلبی نیز افزایش می‌یابد.

ابتلا به لوپوس هم چنین می‌تواند احتمال بروز عفونت، سرطان، مرگ بافت استخوانی و عوارض بارداری را افزایش دهد.

درمان لوپوس اریتماتوزیس

درمان لوپوس اریتماتوزیس، با توجه به علائم و نشانه‌های بیماری در نظر گرفته می‌شود. تعیین روش درمانی مناسب و داروهایی که باید مصرف شود، مستلزم معاینات بالینی دقیق و بررسی مزایا و معایب هر یک از روش‌های درمانی می‌باشد. در صورتی که علائم شدت بگیرد و سپس از بین برود، نیاز است تا تغییراتی در داروها و دوز مصرفی آن‌ها ایجاد شود. داروهایی که در درمان لوپوس اریتماتوزیس تجویز می‌شوند، عبارتند از:

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی : داروهایی مانند ناپروکسن و ایبوپروفن به درمان درد، التهاب و تب ناشی از بیماری لوپوس کمک می‌کنند. دوزهای قوی تری از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در دسترس هستند و البته ممکن است این قبیل داروها با عوارضی مانند خونریزی معده، مشکلات کلیوی و بالا رفتن ضربان قلب همراه باشند.

داروهای ضد مالاریا : داروهایی مانند هیدروکسی کلروکین که در درمان مالاریا استفاده می‌شوند، بر روی سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارند و می‌توانند احتمال تشدید علائم و بیماری لوپوس را کاهش دهند. از جمله عوارض جانبی این داروها می‌توان به ناراحتی معده و در موارد نادر، آسیب‌های چشمی اشاره کرد. به همین خاطر، توصیه می‌شود در صورت مصرف این دارو، معاینات چشم به طور مرتب انجام شود.

مهارکننده‌های سیستم ایمنی : داروهای مهار کننده سیستم ایمنی می‌توانند در درمان موارد شدید بیماری لوپوس موثر باشند، داروهایی از قبیل: آزاتیوپرین، میکوفنولات و متوترکسات. از جمله عوارض مصرف این داروها می‌توان به افزایش احتمال بروز عفونت، آسیب‌های کبدی، افزایش احتمال ناباروری و افزایش ابتلا به سرطان اشاره کرد.

بیولوژیک‌ها : بلیموماب، نوع متفاوتی از داروست که به صورت داخل وریدی تزریق می‌شود و به کاهش علائم در افراد مبتلا به لوپوس کمک می‌کند. تهوع، اسهال و عفونت از جمله عوارض مصرف این دارو است و ممکن است در برخی افراد، علائمی از تشدید افسردگی نیز دیده شود.

درمان قطعی برای لوپوس اریتماتوزیس وجود ندارد و هدف از درمان، کنترل علائم و محدود شدن میزان آسیب وارده به ارگان ها و بدن می باشد. درست است که بیماری به طور کامل از بین نمی رود، اما کاهش تاثیر بیماری بر روی بدن کمک می کند تا فرد زندگی راحت تری داشته باشد.

درمان‌های خانگی

افراد مبتلا به بیماری لوپوس اریتماتوزیس، باید مراقب سلامتی و بدن خود باشند و انجام یک سری اقدامات ساده می‌تواند به پیشگیری از شدت علائم و درمان موثر بیماری کمک کند. اقداماتی از قبیل:

• انجام منظم چکاپ و مراجعه به پزشک می‌تواند در پیشگیری از شدت علائم و بروز عوارض بیماری موثر باشد.
• از آن جایی که نور فرابنفش می‌تواند باعث تحریک و تشدید بیماری شود، توصیه می‌شود افراد مبتلا به لوپوس، زمانی که بیرون از خانه هستند، حتما از کلاه و کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 55 استفاده کنند.
• ورزش و تمرین بدنی می‌تواند به تقویت استخوان‌ها، کاهش احتمال سکته قلبی و بهبود حال عمومی بدن کمک کند.
• بیماران مبتلا به لوپوس باید استعمال سیگار و دخانیات را کنار بگذارند، چرا که سیگار می‌تواند احتمال بروز بیماری‌های قلبی- عروقی را افزایش دهد و باعث تشدید درگیری قلب و رگ‌های خونی در این بیماری شود.
• افراد مبتلا به لوپوس باید رژیم غذایی سالم و حاوی میوه و سبزیجات تازه داشته باشند، به خصوص بیمارانی که از فشار خون بالا، آسیب‌های کلیوی یا مشکلات روده‌ای رنج می‌برند.
• مصرف ویتامین D و مکمل‌های کلسیم، باید با مشورت پزشک باشد. به نظر می‌رسد افراد مبتلا به لوپوس، می‌توانند از مزایای مصرف مکمل‌های ویتامین D بهره مند شوند. دوز مصرف مکمل‌های کلسیم نیز با توجه به سن بیمار تعیین می‌شود و به سلامت بیشتر استخوان‌ها کمک می‌کند.