علم پزشکی به سرعت در حال پیشرفت است. آرام آرام روش‌های درمانی تهاجمی، جای خود را به روش‌های بسیار کم تهاجمی‌تر می‌دهند. پی آر پی یکی از روش‌های درمانی کم‌تهاجمی است که امروزه استفاده‌های زیادی در سرتا سر دنیا دارد.
این روش درمانی که در ایران با نام پلاکت درمانی نیز شناخته می‌شود، برای درمان ریزش مو، بهبود رشد موها بعد از کاشت مو، آسیب دیدگی‌های ورزشی و بیماری‌های التهابی کاربرد دارد. پی آر پی معمولاً با استفاده از سرنگ و به صورت تزریقی انجام می‌شود.
در این مقاله می‌خواهیم ببینیم که این روش درمانی چیست، چگونه عمل می‌کند و چه استفاده‌هایی دارد. پیش از این که به سراغ اصل مطلب برویم، باید بدانید که روش پی آر پی بسیار جدید بوده و هنوز تحقیقات چندانی روی آن صورت نگرفته است. اما اثرگذاری و ایمنی بالای این درمان، پزشکان زیادی را مجاب به استفاده از آن کرده است.
PRP (پی آر پی) چیست؟
پی آر پی نامی اختصاری از درمان با «پلاسمای غنی از پلاکت» یا «Platelet-Rich Plasma» است. برای این که بتوانیم درمان PRP را توضیح بدهیم، اول باید بدانید که پلاسما و پلاکت چه هستند.
خون بدن از دو بخش کلی تشکیل شده است:
- هماتوکریت: این بخش شامل سلول‌های خونی مانند گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها است.
- پلاسما: بخش زمینه‌ای و مایع خون که شامل آب و مواد محلول در آن مانند پروتئین‌ها، مواد معدنی، مواد غذایی و … است.
برای درمان پی آر پی، ابتدا مقداری خون از بازوی شما گرفته می‌شود. این مقدار تقریباً برابر با خونی است که برای آزمایش خون در آزمایشگاه از شما دریافت می‌شود؛ یعنی حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر. نمونه‌ی خون شما درون دستگاهی به نام سانتریفیوژ قرار می‌گیرد. در این دستگاه با چرخش سریع و بر اساس نیروی گریز از مرکز، بخش‌های مختلف خون جدا می‌شوند.
در نهایت محلولی به دست می‌آید که غنی از پلاکت‌های خونی است. احتمالاً با نقش اصلی پلاکت‌ها که لخته کردن خون و جلوگیری از خونریزی است، آشنا هستید. علاوه بر این، پلاکت‌ها نقش بسیار مهمی در فرآیند بهبودی و ترمیم آسیب‌های بافتی دارند.
بعد از جداسازی و آماده‌سازی محلول PRP، آن را به پوست شما تزریق می‌کنند. با ورود محلول به ناحیه‌ی دچار مشکل، فاکتورهای رشد از پلاکت‌ها آزاد می‌شوند. این فاکتورها سه عملکرد مهم انجام می‌دهند:
- باعث تحریک تشکیل کلاژن می‌شوند. پروتئین کلاژن به نوعی سیمان بافت‌های شما است.
- باعث تشکیل عروق خونی جدید می‌شوند.
- باعث ساماندهی و تقسیم سلول‌ها می‌شوند.
استفاده‌های پی آر پی
پلاکت درمانی یا PRP استفاده‌های بسیاری دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
رشد مو
پزشکان از تزریق پی آر پی به پوست سر برای کاهش التهاب پوست و توقف ریزش مو استفاده می‌کنند. یکی از راه‌های درمانی ریزش مو با الگوی زنانه یا آلوپسی آندروژنی در خانم‌ها، تزریق PRP است که باعث افزایش ضخامت و تراکم موها می‌شود.
کاشت مو
در کاشت مو، پی آر پی به صورت تزریق یا اسپری برای ناحیه‌ی گیرنده‌ی مو استفاده می‌شود. به این ترتیب فرآیند جای‌گیری گرافت‌‌ها در پوست سر با سرعت بیشتری انجام شده و زخم‌های کوچک ناحیه‌ی گیرنده نیز زودتر بهبود می‌یابد. همچنین اگر احتمال ایجاد اسکار برای بیمار وجود داشته باشد، پی آر پی تا حد خوبی این خطر را برطرف می‌کند.
اگر رشد موهای شما بعد از کاشت مو ضعیف باشد، می‌توان از PRP برای بهبود آن استفاده کرد.
ترمیم بافتی
استفاده‌های دیگر پلاکت درمانی برای ترمیم بافت‌ها و تسریع بهبودی آسیب‌ها است. این شیوه‌ی درمانی برای آسیب دیدگی‌های تاندون، رباط و عضلات کاربرد دارد.
کاهش التهاب
در برخی از بیماری‌های مزمن مانند استئوآرتریت، التهاب‌هایی در مفاصل ایجاد می‌شود. تزریق پی آر پی برای کاهش این التهابات استفاده می‌شود.
بهبود وضعیت پوستی
یکی دیگر از کاربردهای پلاکت درمانی که اخیراً طرفداران زیادی پیدا کرده، درمان بیماری‌های پوستی و جوان‌سازی پوست است. از این روش می‌توان برای درمان خطوط، چین‌ها، خشکی، زخم‌های خفیف، ترک پوستی و … استفاده کرد.
توصیه های قبل، حین و بعد از پی آر پی
آماده شدن برای درمان
- دو روز پیش از درمان مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید تا بدن و پوست شما کاملاً پرآب و هیدراته شود.
- یک یا دو هفته پیش از دریافت درمان، چربی کمتری بخورید و میزان مصرف کافئین را نیز کاهش دهید.
- اگر دارو یا مکملی مصرف می‌کنید، حتماً راجع به مصرف آن‌ها پیش از PRP با پزشک مشورت کنید. برخی از مکمل‌ها باعث افزایش خطر کبودی می‌شوند و نباید ۲ تا ۳ هفته پیش از درمان مصرف کنید.
حین درمان پی آر پی
درمان PRP از زمان دریافت نمونه‌ی خون تا پایان تزریقات، حدود نیم ساعت تا ۴۵ دقیق طول می‌کشد. برای برخی از بیماران که تزریق آزاردهنده یا دردناک است، بی‌حسی موضعی تزریق می شود تا از این جهت نگرانی نداشته باشند. محلول به کمک سرنگ به پوست یا محل مورد نظر تزریق می‌شود. برای درمان‌های مرتبط با کاشت مو، می‌توان در صورت نیاز، محلول را روی ناحیه گیرنده یا دهنده اسپری کرد.
بعد از درمان
- تا چهار ساعت پس از درمان، پوست خود را لمس نکنید. صبر کنید تا محل‌های تزریق بهبود یابند.
- مراقب انتقال آلودگی‌ها از طریق باد، گرد و خاک و دستان نشسته باشد.
- تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق، از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده نکنید.
- از قرار دادن کمپرس سرد یا گرم روی محل درمان خودداری کنید.
- برای خوابیدن، چند بالش زیر سر خود قرار دهید یا به صورت نیمه خوابیده قرار بگیرید. سعی کنید محل درمان بالا قرار بگیرد و تماسی با بالشت نداشته باشد.
- تا یک ماه پس از درمان، از ضد آفتاب استفاده کنید.
- ممکن است پوست شما تا یک هفته بعد از درمان کمی حساس باشد.
- در صورت کبودی یا قرمزی برای دریافت درمان لازم با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی PRP
چون در درمان پی آر پی از پلاکت‌های خودتان استفاده می‌شود، معمولاً شاهد بروز عوارض جانبی نیستیم. مواردی نظیر ایجاد حساسیت، درد یا خونریزی در محل‌های تزریق از عوارض محتمل این درمان هستند که البته نادر اند. بیشتر افرادی که PRP انجام می‌دهند، می‌توانند بلافاصله بعد از درمان، به انجام کارهای روزمره‌ی خود مشغول شوند.
چه کسانی نباید پی آر پی دریافت کنند؟
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، حتماً پیش از دریافت پی آر پی، تمامی بیماری‌ها و داروهایی که مصرف می‌کنید را به پزشک معالج اطلاع دهید. بسیاری از متخصصان معتقدند که افراد زیر نباید از درمان پی آر پی برای ریزش مو استفاده کنند:
- افرادی که داروهای رقیق کننده‌ی خون مصرف می‌کنند.
- کسانی که به طور سنگین دخانیات مصرف می‌کنند.
- کسانی که سابقه‌ی اعتیاد به مواد مخدر یا الکل دارند.
همچنین اگر دچار بیماری‌های زیر هستید، ممکن است این درمان برای شما مناسب نباشد:
- سرطان
- بیماری‌های مزمن کبد
- بیماری‌های مزمن پوستی
- تعداد کم پلاکت‌های خونی
- بیماری‌های تیروئیدی
تکرار تزریقات PRP
بسته به علت دریافت درمان، تکرار تزریقات پی آر پی نیز متفاوت است. معمولاً دو یا سه بار درمان به فواصل ۶ هفته انجام می‌شود. البته ممکن است برای مشاهده‌ی بهتر نتایج درمان، تا ۵ بار تزریق نیاز باشد. اگر درمان پی آر پی روی شما نتایج خوبی داشته باشد، انجام دو تزریق سالیانه به شما توصیه خواهد شد.
