شپش سر چیست | علائم، جلوگیری، درمان فوری

در دوران قدیم که بهداشت پوست و مو بسیار ضعیف بود و افراد مدت زیادی به حمام نمی‌رفتند، شپش سر یکی از رایج‌ترین مشکلات بود. به دلیل وجود این موجودات ریز در لابه‌لای موها که از خون سر تغذیه می‌کنند، خارش بسیاری در پوست سر ایجاد خواهد شد.

همچنین اگر به کف سر نگاه شود دانه‌های سفیدرنگی شبیه به شوره سر دیده می‌شود که به‌راحتی از روی آن جدا نمی‌شوند. این دانه‌ها همان شپش هستند که می‌توانند به سلامت پوست سر افراد و موهای آن‌ها آسیب‌های جدی وارد کنند و باید هرچه سریع‌تر نسبت به درمان آن‌ها اقدام شود.

در دنیای امروز احتمال اینکه سروکله شپش‌ها در پوست سر افراد پیدا شود بسیار کمتر است؛ اما این موضوع به این معنا نیست که امروز همه افراد در برابر این مشکل مصون شده‌اند. این موجودات ریز حتی در بهداشتی‌ترین شرایط هم می‌توانند بر روی پوست سر پیدا شوند و لزوما در نتیجه عدم رعایت بهداشت متولد نخواهند شد.

این حشرات کوچک ممکن است از طریق استفاده از ملحفه آلوده یا استفاده از شانه مشترک آلوده در آرایشگاه‌ها از فردی به فرد دیگر منتقل شود. نکته اینجاست که اگر یکی از اعضای خانواده دچار شپش سر شود، سایر افراد نیز خیلی زود با این موضوع درگیر خواهند شد.

درمان شپش سر را می‌توان از طریق روش‌های خانگی انجام داد یا از داروهای مختلف برای این کار استفاده کرد؛ در حال حاضر مشاهده شده است که بعضی از انواع این حشرات در برابر درمان‌های بدون نسخه مقاوم شده‌اند و برای از بین بردن آن‌ها باید به سراغ داروهای جدیدتری رفت.

در این مطلب در خصوص انواع راهکارهای درمان شپش سر و دلایل ایجاد آن توضیحاتی را ارائه می‌دهیم تا در صورت مشاهده نشانه‌های ابتلا به آن بتوانید هرچه سریع‌تر از راهکاری موثر برای درمان استفاده کنید.

شپش چگونه موجودی است ؟

شپش‌ها حشراتی بسیار ریز با طول 1.6 میلی‌متر و بدون بال هستند که محل زندگی و تغذیه آن‌ها پوست سر است. این حشرات از خون پوست سر تغذیه می‌کنند و مادامی‌که بر روی سر قرار داشته باشند بین 2 تا 4 هفته عمر می‌کنند. شپش‌ها در صورت تغذیه مناسب خیلی زود شروع به تخم‌گذاری و تکثیر می‌کنند و گسترش می‌یابند.

تخم این موجودات از طریق ماده چسبناکی که از بدن مادر ترشح می‌شود به کف سر می‌چسبد و جدا کردن آن بسیار دشوار است. این تخم‌ها بسیار شبیه به شوره سر هستند و به همین دلیل تشخیص آن‌ها مشکل است؛ تنها تفاوت آن‌ها با شوره در این است که شوره به‌راحتی از پوست سر جدا می‌شود اما تخم‌ها این ویژگی را ندارند. حشرات بالغ نیز بسیار ریز و معمولا به رنگ موها هستند و به همین دلیل پیدا کردن آن‌ها در میان موها کاری مشکل خواهد بود.

درصورتی‌که شپش‌ها از پوست سر جدا شوند و منبع تغذیه‌ای نداشته باشند بعد از 2 روز از بین می‌روند. هر فردی به دلیل استفاده از وسایل آلوده یا تماس با افراد دارای شپش سر می‌تواند دچار این مشکل شود؛ اما بروز آن در کودکان 3 تا 14 سال شایع‌تر است و معمولا از طریق آن‌ها در خانواده منتشر می‌شود.

راه‌های انتقال و علائم شپش سر

شپش سر بال ندارد و نمی‌تواند با پرش از شخصی به شخص دیگر منتقل شود؛ به همین دلیل تنها راه انتقال آن تماس با شخص آلوده یا استفاده از وسایل اوست. حوله، شانه و برس، لباس یا ملحفه آلوده از مواردی است که سایرین را در معرض ابتلا به این مشکل قرار می‌دهد.

با توجه به این موضوع استفاده از وسایل شخصی حتی در میان اعضای خانواده بسیار اهمیت دارد. البته قرار گرفتن لباس‌ها و ملحفه‌های آلوده در کنار سایر لباس‌ها برای شستشو نیز ممکن است باعث انتقال این حشره به سایرین شود.

شپش سر معمولا تا زمانی که شدت نگرفته علائمی ندارد و اگر فرد دچار شوره سر باشد حضور آن اصلا احساس نخواهد شد؛ اما افرادی که دچار این مشکل نیستند با بررسی پوست سر خود و مشاهده نقطه‌های ریز و سفید چسبنده می‌توانند متوجه وجود تخم‌های شپش بر روی سر خود بشوند. در زمان شدت گرفتن شپش سر علائم زیر خود را نشان می‌دهند که باید هرچه سریع‌تر به آن رسیدگی شده و برای درمان اقدام شود.

• خارش شدید پوست سر،
• احساس حرکت چیزی بر روی پوست سر،
• وجود برجستگی‌های قرمز و ملتهب بر روی پوست سر،
• مشاهده حشرات بالغ بر روی پوست سر،
• زخم و خراشیدگی پوست و احساس سوزش در آن،
• دیدن دانه‌هایی شبیه به شوره سر که به ریشه موها چسبیده‌اند و جدا کردن آن‌ها چندان آسان نیست.

توجه داشته باشید که اگر چند نفر از اعضای خانواده یا هم‌خانه‌های شما چنین علائمی داشته باشند به معنای انتقال شپش سر به آن‌هاست و همه آن‌ها باید هرچه سریع‌تر درمان را شروع کنند.

دلایل ابتلا به شپش سر

شپش‌ها لزوما به دلیل عدم رعایت بهداشت یا شستشوی نامناسب سر ایجاد نمی‌شوند و همه افراد حتی کسانی که به بهداشت موی سر خود اهمیت بسیار زیادی می‌دهند می‌توانند با این مشکل مواجه شوند. اصلی‌ترین دلیل ابتلا به شپش سر تماس با فرد آلوده است؛ با توجه به این موضوع شپش‌ها می‌توانند به دو صورت مستقیم یا غیرمستقیم به پوست سر افراد منتقل شوند.

در روش انتقال مستقیم سر افراد باید در نزدیکی یکدیگر قرار گرفته باشد؛ چراکه شپش‌ها قابلیت پرواز یا پرش ندارند اما می‌توانند بر روی تارهای مو بخزند و از شخصی به شخص دیگر منتقل شوند. البته تماس مستقیم با فرد آلوده در میهمانی‌ها، محل کار، مدرسه یا در طول فعالیت‌های ورزشی نیز می‌تواند باعث انتقال این حشره شود.

پوشیدن لباس‌های آلوده شخص مبتلا مانند روسری، کلاه، کت، اکسسوری‌های مو و استفاده از شانه، برس و حوله آلوده نیز می‌تواند باعث انتقال شپش سر شود. استفاده از هدفون مشترک یکی دیگر از راه‌های انتقال این حشره ریز و موذی است. در کنار این‌ها خوابیدن بر روی تخت و کاناپه‌ای که قبلا شخص آلوده بر روی آن‌ها خوابیده است و استفاده از بالش و ملحفه او می‌تواند باعث انتقال شپش سر شود.

در روش انتقال مستقیم احتمال انتقال بسیار کمتر است اما غیرممکن نیست. قرار گرفتن لباس‌های فرد آلوده در کنار سایر لباس‌ها بر روی رخت‌آویز می‌تواند از دلایل انتقال شپش باشد. با توجه به این موضوع معمولا در مهدکودک‌ها یا محیط‌های کار که لباس‌های افراد بر روی یک چوب لباسی قرار می‌گیرد احتمال انتقال این حشره به سایر افراد بیشتر است.

راهکارهای جلوگیری از شپش سر

قبل از آنکه به فکر درمان شپش سر بیفتید، بهتر است از وقوع آن جلوگیری کنید. صرف رعایت بهداشت نمی‌تواند راهکاری برای درمان شپش سر باشد و بهتر است تماس‌های خود را با افراد آلوده حتی کسانی که آن‌ها را می‌شناسید محدودتر کنید. به‌کارگیری راهکارهای زیر می‌تواند به جلوگیری از ایجاد شپش سر کمک کند.

• جدا کردن وسایل شخصی خود مانند برس، شانه، حوله، تل و گیره سر، کلاه، شال، روسری و… از سایر اعضای خانواده،
• استفاده از وسایل شخصی در زمان مراجعه به آرایشگاه‌ها،
• جدا کردن لباس‌ها از لباس‌های دیگران در مکان‌های عمومی مانند رستوران‌ها، استخرها و…
• استفاده از ملحفه تمیز و مطمئن بر روی تشک تخت و بالش در زمان اقامت در هتل، مسافرخانه یا سایر مکان‌های عمومی و شستشوی ملحفه بعد از استفاده
• عدم خوابیدن روی کاناپه یا تختی که به نظافت آن مطمئن نیستید.
• عدم استفاده از کلاه محافظ دیگران در زمان دوچرخه‌سواری یا ورزش.

عدم توجه به علائم ابتلا به شپش سر و دیر اقدام کردن برای درمان آن می‌تواند باعث ایجاد عفونت‌های پوستی و بروز بیماری‌های عفونی شود. در کودکان حضور طولانی‌مدت شپش بر روی سر باعث ایجاد زخم‌های گسترده بر روی سر و درنهایت عفونی شدن آن‌ها و بروز مشکلات شدیدتر می‌شود.

بیماری تیفوس یکی از خطرناک‌ترین این عفونت‌هاست که از طریق شپش‌های آلوده ایجاد می‌شود. علاوه بر این ریزش موهای سر، تغییر رنگ پوست و عفونی شدن ساقه موها و تخریب آن‌ها از دیگر عوارض عدم درمان شپش سر است.

راهکارهای درمان خانگی شپش سر

با توجه به اینکه شپش سر مشکلی جهانی است و از قدیم وجود داشته است، راهکارهای زیادی برای درمان آن در خانه وجود دارد. این راهکارها می‌توانند باعث از بین رفتن حشرات بالغ و در بعضی موارد تخم‌ها شوند. توجه کنید که اگر بر روی پوست سر زخم مشاهده می‌کنید یا خارش سر بسیار شدید است بهتر است به سراغ راهکارهای دارویی بروید که اثرگذاری بیشتر و سریع‌تری دارند.

قبل از شروع درمان بهتر است موهای خود یا فرزندتان را تا حد امکان کوتاه کنید تا بتوانید خراشیدگی یا زخم موجود در سر را تشخیص دهید و حشرات را بر روی سر پیدا کنید. ضمن اینکه کوتاهی مو احتمال انتقال شپش به سایر افراد را کاهش می‌دهد. در ادامه می‌توانید از راهکارهای زیر برای از بین بردن این حشرات موذی استفاده کنید.

شانه زدن موها با شانه ضد شپش (شانه نیت)

شانه‌های ضد شپش، شانه‌های فلزی دندانه ریزی هستند که می‌توانند تخم‌های شپش را به‌طور کامل از پوست سر جدا کنند. استفاده از این روش معمولا در مراحل ابتدایی که هنوز تعداد شپش‌های بالغ زیاد نشده است کاربردی خواهد بود؛ اما در زمان گسترش شپش‌ها نیز برای جلوگیری از تکثیر آن‌ها استفاده می‌شود. در زمان شانه زدن موها با این شانه‌ها باید آن‌ها را به‌صورت دسته‌ای جدا کنید و شانه را در نزدیکی کف سر بکشید تا تخم‌های چسبیده به انتهای ساقه جدا شوند. برای بهتر دیده شدن تخم‌ها می‌توانید از چراغ‌های ذره‌بینی کوچک هم استفاده کنید.

استفاده از سس مایونز

سس مایونز نقش خفه‌کننده شپش‌های سر را دارد و یک قاتل واقعی برای آن‌هاست. برای استفاده از این قاتل حرفه‌ای مراحل زیر را دنبال کنید.

• موهایتان را به مقدار مناسبی سس مایونز آغشته کنید و مطمئن شوید که همه قسمت‌های کف سر و موها را پوشش داده‌اید.
• با استفاده از کلاه حمام یا پلاستیک موها را بپوشانید و بر روی آن نیز یک روسری یا حوله به سر کنید.
• بعد از گذشت 5 تا 6 ساعت موها را با استفاده از شامپو کامل بشویید.
• بعد از شستشو سرتان را با استفاده از باد گرم سشوار خشک کنید تا افزایش حرارت نیز باعث از بین رفتن این حشرات موذی شود.
• درنهایت با استفاده از شانه ضد شپش تخم‌ها و شپش‌های مرده را از پوست سر جدا کنید.

استفاده از این ماسک برای مدت دو ماه و یک‌بار در هفته توصیه می‌شود.

روغن درخت چای

روغن درخت چای علاوه بر از بین بردن شپش‌های سر به کاهش خارش و التهاب کف سر هم کمک می‌کند؛ بنابراین می‌تواند یک ماده تسکین‌دهنده بسیار خوب در زمان درمان شپش سر هم به شمار آید. برای استفاده از روغن درخت چای باید آن را با شامپوی خود مخلوط کرده و به‌صورت زیر استفاده کنید.

• در هر 30 گرم شامپو 3 تا 5 قطره روغن بریزید و موهایتان را با استفاده از آن بشویید.
• بعد از خشک شدن موها آن‌ها را با شانه نیت شانه کنید.

از این روغن در هر بار حمام و حداقل دو ماه استفاده کنید. به یاد داشته باشید که روغن درخت چای ماده‌ای بسیار قوی است و استفاده زیاد از آن می‌تواند به پوست سر شما آسیب بزند. پس هرگز بیشتر از مقدار گفته شده و به تعداد دفعات مکرر مثلا هرروز از این روغن استفاده نکنید. اگر هر روز دوش می‌گیرید هفته‌ای دو بار این روغن را با شامپوی خود ترکیب کنید و به موها بمالید.

ترکیب روغن درخت چای، روغن زیتون و روغن اکالیپتوس نیز برای درمان شپش بسیار موثر است. پوست سرتان را به این ترکیب آغشته کنید و بعد از 20 تا 3 دقیقه آن را با شامپو و آب ولرم بشویید. استفاده از این ترکیب 2 بار در هفته و برای مدت 2 ماه توصیه می‌شود.

معجزه ای به نام سرکه

استفاده از سرکه انگور و سیب از موثرترین راهکارهای درمان خانگی شپش سر است. شما باید پوست سر فرد مبتلا و موهای او را به‌طور کامل به سرکه آغشته کنید و بعد از 20 دقیقه آن‌ها را بشویید. بعد از شستشو می‌توانید بر روی برس یا شانه کمی روغن نارگیل اسپری کنید تا شپش‌های مرده راحت‌تر از پوست سر جدا و خارج شوند. به‌منظور افزایش اثرگذاری اسید استیک موجود در سرکه می‌توانید آن را با روغن معدنی با نسبت مساوی ترکیب کنید و سپس مراحل زیر را انجام دهید.

• مخلوط را به کف سر و موهایتان بمالید و آن‌ها را با کلاه حمام بپوشانید.
• یک شب تا صبح صبر کنید و سپس موهایتان را با شامپو بشویید.
• بعد از آبکشی موها سرکه را با مقدار مساوی آب رقیق کرده و بر روی کف سر و موهایتان اسپری کنید.
• بعد از 10 دقیقه مجددا موها را بدون استفاده از شامپو بشویید.

برای اینکه درمان شپش سر با سرکه کاملا اثرگذار باشد از این ماسک به مدت 2 ماه 2 یا 3 بار در هفته استفاده کنید. بعد از هر بار شستشوی موها آن‌ها را با شانه نیت شانه بزنید تا شپش‌های مرده و تخم‌های حل شده در سرکه از پوست سر جدا شوند.

استفاده از آب پیاز

با توجه به اینکه پیاز سرشار از گوگرد است می‌تواند شپش‌ها را به طرز موثری از بین ببرد. نکته مهم این است که اگر پوست سرتان در اثر وجود شپش زخم یا خراشیده شده است بهتر است از این روش استفاده نکنید؛ چراکه این ماده باعث ایجاد سوزش بسیار زیادی در پوست سر خواهد شد. برای استفاده از آب پیاز مراحل زیر را دنبال کنید.

• با توجه به حجم موها 4 یا 5 پیاز متوسط را در مخلوط‌کن بریزید تا کاملا خمیری شوند.
• با قرار دادن خمیر در صافی و فشردن آن آب پیاز را استخراج کنید و پوست سرتان را چنددقیقه‌ای با آن ماساژ دهید.
• سرتان را با کلاه حمام یا روسری بپوشانید و اجازه دهید که حدود 2 ساعت بگذرد.
• بعد از آن موها را با شامپو بشویید و با استفاده از باد گرم سشوار خشک کنید.
• درنهایت شانه زدن موها با شانه نیت فراموش نشود.

برای اینکه آب پیاز تاثیر مناسبی بر روی شپش سر بگذارد باید مراحل بالا را در سه روز متوالی تکرار کنید. البته لازم است که تا دو ماه هفته‌ای یک‌بار و هر بار سه روز متوالی این کار را انجام دهید تا شپش‌ها به‌طور کامل ریشه‌کن شوند.

استفاده از روغن نارگیل

علاوه بر اینکه ترکیب روغن نارگیل و سرکه یک داروی مطمئن برای درمان شپش سر محسوب می‌شود، خود این روغن به‌صورت جداگانه نیز با ایفای نقش یک خفه‌کننده قدرتمند این موجودات ریز را از بین می‌برد. برای استفاده از این ماده باید ماسک زیر را تهیه کنید و آن را به مدت 5 روز هرروز بر روی پوست سر بمالید.

• سه قاشق غذاخوری روغن نارگیل را مقدار کمی کافور ترکیب کنید و آن را بر روی همه قسمت‌های کف سر بمالید.
• چنددقیقه‌ای کف سر را با استفاده از این مخلوط ماساژ دهید.
• سرتان را با استفاده از حوله یا کلاه حمام بپوشانید و اجازه دهید که ماسک شب تا صبح روی سرتان بماند.
• سپس آن را با استفاده از شامپو خوب بشویید و بگذارید که موها در دمای محیط خشک شوند.
• درنهایت موها را با استفاده از شانه ضد شپش شانه بزنید.

راهکارهای درمان بدون نسخه شپش سر

اگر به داروخانه مراجعه و تقاضای دارو برای درمان شپش سر کنید بعضی داروهای بدون نسخه به شما داده می‌شود. جهش ژنتیکی در شپش‌ها باعث شده است که این حشرات در برابر تعدادی از این داروها مقاوم شوند و به این سادگی‌ها از بین نروند؛ اما در بیشتر موارد هنوز هم می‌توان به درمان‌های بدون نسخه اطمینان کرد. این داروها اغلب از ترکیبات گیاهی ساخته شده‌اند و به همین دلیل کمتر خطر تداخل دارویی ایجاد می‌کنند؛ اما اگر داروهای خاصی مصرف می‌کنید یا به بیماری خاصی مبتلا هستید حتما با پزشک در خصوص مصرف آن‌ها مشورت کنید.

داروهای بر پایه پیرترین

ترکیب شیمیایی این داروها از گل داوودی استخراج شده و معمولا برای درمان شپش سر کودکان استفاده می‌شوند. این ترکیبات به شپش‌های زنده و بالغ حمله می‌کنند؛ البته تعدادی از انواع شپش‌ها در برابر این دارو مقاوم شده‌اند. این محصول ساختاری شبیه به شامپو دارد و باید به موهای خشک مالیده شود.

بعد از گذشت 10 دقیقه موهایتان را خیس کنید و آن‌قدر ماساژ دهید تا کف کنند. سپس آن‌ها را با شانه نیت شانه کنید. این شامپو ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک شود؛ به همین دلیل قبل از استفاده باید تست حساسیت را انجام دهید.

داروهای بر پایه پرمترین

پرمترین نسخه مصنوعی پیرترین‌هاست که به شپش‌های زنده حمله می‌کند. قبل از استفاده از آن‌ها باید موی سر را با استفاده از شامپو و بدون نرم‌کننده شستشو دهید و آن را به سرکه سفید آغشته کنید و مجددا بشویید. این دارو به شکل لوسیون در بازار وجود دارد که بعد از شستشو با شامپو باید آن را به موها آغشته کنید.

این لوسیون در عموم به نام شامپوی ضد شپش یا شامپوی پرمترین نیز شناخته می‌شود. درصورتی‌که بعد از استفاده از این لوسیون همچنان شپش‌های زنده روی سر خود مشاهده کردید درمان را یک هفته بعد تکرار کنید.

درمان به روش شرینک رپ

این شیوه درمان با استفاده از یک محلول غیرسمی با نام تجاری ستافیل انجام می‌شود که پاک‌کننده ملایم پوست است. این درمان را می‌توان برای از بین بردن شپش‌های زنده استفاده کرد. نتایج آزمایش‌ها نشان داده است که بیماران بعد از 6 ماه استفاده از این روش کاملا درمان شده‌اند.

در این شیوه درمانی باید موهای خشک خود را به محلول آغشته کنید و سپس به‌طور کامل با آب بشویید. بعد از شستشوی موها استفاده از سشوار و شانه نیت بسیار کمک‌کننده است. این روش درمانی را می‌توان برای کودکان نیز به کار گرفت اما بهتر است در این خصوص با پزشک متخصص مشورت کنید.

راهکارهای درمان شپش سر با نسخه پزشک

اگر شدت خارش پوست سرتان بسیار زیاد شده است و زخم‌هایی هرچند ریز در آن مشاهده می‌کنید بهتر است درمان‌های خانگی و بدون نسخه را فراموش کرده و به یک کلینیک پوست و مو مراجعه کنید. پزشک متخصص با بررسی دقیق پوست سر و موهای شما بهترین داروها را به شما پیشنهاد می‌دهد تا در زمان کوتاه‌تری و بدون گسترش آسیب از شر شپش‌ها خلاص شوید. توجه کنید که اگر قبلا راهکار دیگری را برای درمان امتحان کرده‌اید حتما به پزشک اطلاع دهید و درصورتی‌که داروی خاصی مصرف می‌کنید یا مبتلا به بیماری هستید که پزشک را مطلع کنید.

اسپینوزاد

این دارو را می‌توان برای افراد بالای 4 سال استفاده کرد. نتایج آزمایش‌ها و تجربیات عملی استفاده از این دارو نشان می‌دهد که شپش سر در بیشتر افراد بعد از گذشت 14 روز به‌طور کامل درمان شده است. این دارو دارای حالت مایع است و برای استفاده از آن باید ریشه و ساقه مو و پوست سر را به‌طور کامل به آن آغشته کنید. بعد از گذشت 10 دقیقه موهایتان را با شامپو بشویید و با استفاده از شانه ضد شپش شانه بزنید. در زمان استفاده از این مایع مراقب چشمانتان باشید. همچنین در افراد با پوست‌های حساس هم می‌تواند باعث ایجاد سوزش پوست شود.

آیورمکتین

این دارو از باکتری‌های موجود در خاک به دست آمده است و برای نوزادان بالای 6 ماه و افراد بالغ کاملا مناسب است. با توجه به اینکه آیورمکتین برای کودکان و نوزادان استفاده می‌شود استفاده از آن بدون نسخه پزشک متخصص ممنوع است و حتما باید تحت نظر پزشک به کار برده شود. در نتایج آزمایش‌ها سه‌چهارم بیماران 2 هفته بعد از درمان بدون نیاز به شانه ضد شپش به‌طور کامل درمان شدند. این لوسیون را باید به پوست و موی خشک خود بمالید و بعد از 10 دقیقه آبکشی کنید.

لوسیون بنزیل الکل

این لوسیون بر روی دستگاه تنفسی شپش تاثیر می‌گذارد و با فلج کردن آن این حشرات را خفه می‌کند؛ با توجه به این موضوع نمی‌توان آن را درمانی برای از بین بردن تخم شپش دانست. این دارو را می‌توان برای بیماران بالای شش ماه استفاده کرد و ممکن است باعث تحریک پوست و چشم شود. برای استفاده از این لوسیون پوست سر و موی خشک را به آن آغشته کرده و بعد از 10 دقیقه با آب بشویید. استفاده از شانه ضد شپش برای جدا کردن تخم‌ها و شپش‌های مرده توصیه می‌شود. درمان با این روش باید حداقل دو بار و برای تعداد دفعات بیشتر با مشورت پزشک انجام شود.

لوسیون مالاتیون

این لوسیون با نام تجاری اوید وارد بازار شده است و علاوه بر شپش‌های زنده می‌تواند تخم‌های آن‌ها را نیز از بین ببرد. توجه داشته باشید که این ماده قابل اشتعال است و در زمان استفاده از آن نباید موها را گرم کنید یا بسته‌بندی آن را در معرض نور خورشید قرار دهید. علاوه بر این استفاده از این دارو برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی‌شود. برای استفاده از این لوسیون نیازی به خیس کردن موها ندارید.

موهای خشک را به آن آغشته کنید و بدون شستشو اجازه دهید که در معرض هوا کاملا خشک شود. در مدتی که موهایتان به لوسیون آغشته است (حدود 8 تا 12 ساعت طول می‌کشد تا به‌طور کامل خشک شود) در نزدیکی اجاق گاز، بخاری یا وسایل گرمایشی قرار نگیرید. همچنین هرگز از سشوار استفاده کنید. بعد از گذشت این مدت موهایتان را با شانه نیت شانه کنید و آن‌ها در سینک (نه زیر دوش) کاملا بشویید. در صورت مشاهده شپش‌های زنده درمان را بعد از 7 تا 9 روز تکرار کنید.

دستگاه از بین برنده شپش

این دستگاه معمولا در کلینیک‌های پوست و مو به کار می‌رود و با حرارتی که تولید می‌کند شپش‌های زنده و تخم‌های آن‌ها را خشک خواهد کرد. تجربه نشان داده است که با استفاده از این دستگاه تخم‌های شپش تا حدود 98 درصد و شپش‌های زنده نیز تا 80 درصد از بین رفته‌اند. درمان با این دستگاه بی‌خطر است؛ اما باید توسط افراد حرفه‌ای و مسلط انجام شود تا آسیبی به پوست شما نرساند.

شامپوی لیندان (Lindalice)

این دارو نوعی سم عصبی است که برای از بین بردن شپش‌های زنده و تخم‌های آن‌ها استفاده می‌شود. استفاده بیش‌ازحد از این دارو و مصرف بدون نسخه آن ممکن است باعث ایجاد سرطان شود؛ به همین دلیل پزشکان بسیار بااحتیاط آن را برای افراد تجویز می‌کنند. همچنین استفاده بی‌رویه از آن می‌تواند باعث ایجاد تشنج و حتی مرگ افراد شود. با توجه به این موضوع مصرف آن برای کودکان، سالمندان و افراد زیر 50 کیلوگرم مناسب نیست و تنها در مواردی تجویز می‌شود که هیچ‌کدام از روش‌های درمانی تاثیر نداشته‌اند و شپش‌ها همچنان به قوت خود باقی هستند.

چگونه وجود شپش را در پوست سر خود یا کودکم تشخیص دهم؟

بر اساس تحقیقات آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (American Academy of Pediatrics) شناسایی پوره یا شفیره زنده و شپش بالغ بر روی نشان‌دهنده حضور این حشره موذی بر روی سر شماست. به‌منظور تشخیص شپش سر موهای مرطوب کودک یا خودتان را با شانه دندانه‌دار ضد شپش شانه بزنید و به‌دقت آن را بررسی کنید. اگر شپش زنده‌ای پیدا نکردید چند ساعت بعد یا در طول روزهای متوالی این کار را انجام دهید.

اگر با این روش متوجه وجود شپش نشدید بهتر است به پزشک مراجعه کنید؛ پزشکان نوری به سر می‌تابانند که شپش‌ها را آبی می‌کند. توجه داشته باشید که حضور شپش در سر نشان‌دهنده این نیست که شما باید به فکر درمان آن باشید. درواقع نزدیک بودن شپش‌های زنده به پوست سر چیزی است که باید نگران آن باشید. شپش‌هایی که در فاصله بیشتر از 6 میلی‌متر از پوست سر قرار دارند احتمالا مرده یا خالی هستند. درصورتی‌که پزشک در تشخیص زنده بودن شپش‌ها شک داشته باشد آن‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. نبود شپش زنده نشان‌دهنده نبود آلودگی جدید است و شپش‌های موجود بر روی سر احتمالا باقیمانده از آلودگی‌های قبلی هستند که با شانه‌های ضد شپش می‌توانید آن‌ها را از سر خود جدا کنید.

کدام موارد ممکن است با آلودگی شپش اشتباه گرفته شود؟

تخم‌های شپش بسیار شبیه به شوره سر هستند و این موضوع افراد را به اشتباه می‌اندازد. برای تشخیص آن باید سعی کنید ذره سفیدرنگ را از پوست جدا کنید. اگر حالتی چسبناک داشت و به‌سختی جدا شد پس با یک تخم شپش طرف هستید.

• تخم‌های مرده یا خالی باقیمانده از آلودگی‌های قبلی
• تکه‌های موی جدا شده و مرده
• بافت زخم بر روی پوست سر
• باقی ماندن خاک یا گردوغبار در کف سر
• اثرات باقی‌مانده از محصولات مراقبت از مو
• حشرات کوچک دیگری که ممکن است در اثر آلودگی پوست کف سر یا رفتن به محیط‌هایی مانند باغ‌ها و جنگل‌ها وارد موها شده باشند.

برای جلوگیری از بازگشت شپش سر چه باید کرد؟

ممکن است شما شپش سر را درمان کنید اما به دلیل مراقبت نادرست بعد از درمان دوباره به این آلودگی دچار شوید. در این موارد باید علت ایجاد شپش را پیدا کرده و راهکارهای زیر را به کار ببندید تا شپش‌ها به‌طور کامل از بین بروند:

• درصورتی‌که همه اعضای خانواده درمان شده‌اند و تنها یکی از آن‌ها هنوز شپش فعال دارد وسایل او را از سایرین جدا کرده و ملحفه‌ها، تشک و بالش او را هرروز بشویید و در آفتاب قرار دهید. همچنین دیگر اعضای خانواده و حیوانات خانگی را نیز از او دور نگه‌دارید.
• بلافاصله بعد از پیدا کردن شپش در سر خود یا یکی از اعضای خانواده همه ملحفه‌ها و لباس‌های استفاده شده در 2 روز قبل را با آب خیلی گرم بشویید و آن‌ها را در آفتاب پهن کنید.
• وسایل غیرقابل شستشو را به مدت 2 هفته در کیسه ضد هوا قرار دهید تا شپش‌های زنده در اثر نبود اکسیژن از بین بروند.
• کیسه جاروبرقی‌تان را تعویض کنید و کیسه قبلی را دور بیندازید.
• برس مو، شانه، تل و گیره‌های سر را در آب داغ خیس کنید و در صورت امکان آن‌ها را دور بیندازید.
• حتما به فرزندتان تذکر دهید که از تماس نزدیک با سایر دوستانشان خودداری کنند. لباس‌های خود را به آن‌ها غرض ندهند و از لمس موهای آن‌ها خودداری کنند.
• مدتی بعد از تکمیل درمان هر 3 یا 4 روز موهای خود و همه اعضای خانواده را چک کنید تا مطمئن شوید که شپش‌ها برنگشته‌اند.

چه زمانی برای درمان شپش سر به پزشک مراجعه کنیم؟

اولین قدم در درمان شپش سر این است که مطمئن شوید به شپش آلوده شده‌اید. به همین دلیل لازم است که قبل از شروع هر درمانی برای تشخیص این موضوع نزد پزشک بروید. بعد از آن می‌توانید درمان‌های خانگی را شروع کنید. اگر بعد از یک یا دو هفته خارش سر بیشتر شد یا تعداد شپش‌های زنده‌ای که در پوست سرتان می‌بینید افزایش یافت به پزشک مراجعه کنید تا از داورهای جدیدتری که شپش‌ها هنوز نسبت به آن مقاوم نشده‌اند استفاده شود.

توجه داشته باشید که خاراندن پوست سر می‌تواند باعث خراشیده یا زخم شدن آن شود که احتمال عفونت باکتریایی را افزایش می‌دهد. نکته دیگر اینکه اگر در غدد لنفاوی خود احساس التهاب داشتید یا دانه‌های ریز و قرمز بر روی پوستتان مشاهده کردید یا شاهد پوسته‌پوسته شدن آن بودید بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کنید. این موارد می‌تواند ناشی از ایجاد زخم‌های عفونی در پوست سر یا حساسیت به داروهای از بین برنده شپش باشند.

آیا وجود شپش سر عاملی نگران‌کننده است ؟

خیر. شپش‌ها به‌خودی‌خود عامل خطرناکی نیستند و اگر به‌موقع درمان شوند هیچ مشکلی برای سلامت شما ایجاد نخواهند کرد. وجود شپش زمانی نگران‌کننده است که خارش سر بسیار شدید شده باشد و زخم‌های عفونی در پوست کف سر به وجود آمده باشند. البته در این موارد نیز می‌توان ظرف مدت چند هفته یا نهایتا چند ماه با استفاده از داروهای قوی شپش‌ها را ریشه‌کن کرد و سپس به درمان زخم‌های ایجاد شده پرداخت.

بهترین روش برای درمان شپش سر کدام است ؟

معمولا توصیه می‌شود که به استفاده از یک روش برای درمان شپش سر اکتفا نکنید و چند روش مختلف را با هم به کار بگیرید. با توجه به این موضوع استفاده از درمان‌های خانگی در کنار درمان‌های دارویی بسیار موثر خواهد بود. توجه داشته باشید که نباید به‌صورت خودسرانه چند داروی درمان شپش سر را همزمان با هم استفاده کنید؛ چراکه این موضوع می‌تواند باعث ایجاد تداخل دارویی و بروز مشکلات بیشتر شود.