آشنایی با عوارض جانبی و خطرناک کاشت مو

منظور از عوارض کاشت مو چیست ؟

عوارض به دسته‌ای از رخدادها گفته می‌شود که نمی‌توان آن‌ها را اتفاقی طبیعی یا معمول به حساب آورد. زمانی که عارضه‌ای رخ می‌دهد، به این معنی است که روش درمانی استفاده شده، روش خوبی نیست یا حداقل با فرد تحت درمان سازگاری ندارد. در این جا باید ذکر کنیم که دسته‌ای از عوارض کاشت مو، به عنوان عوارض طبیعی شناخته می‌شوند؛ مواردی مانند تورم و قرمزی محل کاشت یا برداشت گرافت‌ها. عوارض طبیعی جزئی از روند بهبودی بدن بوده و نگران کننده نیستند.

عوارض کاشت مو بسیار مهم هستند و نباید نگاه سهل‌انگارانه‌ای به آن‌ها داشت. چرا که کاشت مو یک عمل زیبایی است و هر عارضه‌ای در جراحی‌های زیبایی، می‌تواند تاثیرات بسیار مخربی بر نتیجه‌ی عمل (که زیباسازی است) داشته باشد. به همین علت، پزشک جراح و کادر درمانی باید به خوبی با عوارض و راه‌های پیشگیری از آن‌ها آشنا باشند.

چرا عوارض کاشت مو رخ می‌دهند ؟

کاشت مو یک جراحی زیبایی نسبتاً نوین و به سرعت در حال رشد است. هرچه جلوتر می‌رویم، روش‌ها و تکنیک‌های کاشت مو کم‌تهاجمی‌تر، کم‌عارضه‌تر و نتایج‌شان طبیعی‌تر و زیباتر می‌شود. با این حال کاشت مو همانند هر عمل جراحی دیگر، ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. گاهی این مسئله جراح و متقاضی کاشت مو را با چالش‌های سختی مواجه می‌کند. در بسیاری از موارد، عوارض جانبی به خوبی مدیریت و درمان می‌شوند؛ اما در برخی شرایط، عواقب ناگواری به همراه دارند.

با افزایش محبوبیت در میان مردم، شاهد رشد چشمگیر متقاضیان کاشت مو هستیم و تعداد جراحی‌های کاشت مو روز به روز افزایش می‌یابد. نکته‌ی مهم‌تر این است که با پیشرفت تکنیک‌های کاشت، پزشکان زیادی با تخصص‌های مختلف و بدون گذراندن دوره‌های مربوطه و مهارت کافی، روی به کاشت مو آورده‌اند. رواج کاشت مو و ورود پزشکان با تخصص‌های غیرمرتبط به این حیطه، باعث شده که بیشتر شاهد بروز عوارض کاشت مو باشیم.

چگونه می‌توان از وقوع عوارض پیشگیری کرد ؟

دو عامل بسیار مهم بر عوارض کاشت مو موثراند؛ یکی کلینیک کاشت مو و دیگری مراقبت‌های بعد از عمل. اگر کلینیک کاشت مو از دستگاه‌ها و ابزار به‌روز، جراحان حاذق و تیم درمانی حرفه‌ای بهره ببرد، احتمال عوارض کاشت مو بسیار کاهش می‌یابد. برخی از عوارض نظیر عفونت‌ها، به دلیل عدم رعایت مراقبت‌های بعد از کاشت مو رخ می‌دهد. این دست عوارض یا به دلیل سهل‌انگاری بیمار یا ناشی از عدم ارائه‌ی اطلاعات کافی از سوی کلینیک است. در ادامه با بررسی دقیق‌تر این عوارض اهمیت دو عامل ذکر شده را بهتر متوجه می‌شوید.

برای به حداقل رساندن وقوع عوارض کاشت مو باید شرایط هر بیمار به صورت متمرکز بررسی شود و پس از انجام مشاوره‌های لازم، به صورت انفرادی تحت عمل قرار بگیرد.

عوارض واقعی و خطرناک کاشت مو چیست ؟

به طور کلی احتمال وقوع بیشتر عوارض کاشت مو کمتر از یک درصد است. البته این عدد با توجه به بررسی‌های آماری مقالات معتبر ذکر شده و در آن حوادثی که در کلینیک‌های غیر معتبر رخ می‌دهند هم لحاظ شده است. در کلینیک تخصصی کاشت موی پارسا، با حدود ۸۰۰۰ کاشت موی موفق و ۱۵ سال سابقه‌ی درخشان، مفتخریم که با بهره‌گیری از بهترین ابزارها و کادر درمانی مجرب و ماهر، احتمال وقوع عوارض جانبی را تا حد امکان کاهش داده‌ایم.

کل عوارض کاشت مو را می‌توان در چهار دسته‌ی کلی قرار داد که در جدول زیر فهرستی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید.

در مورد جدول بالا باید به ۳ نکته اشاره کنیم :

• نگران نباشید! این فهرست را ننوشته‌ایم که شما را بترسانیم. تقریباً تمام عوارض کاشت مو قابل پیشگیری هستند. البته اگر به مراکز معتبر مراجعه کنید و همچنین به دقت از توصیه‌های بعد از عمل پیروی کنید.
• «عوارض روش FUT» و «عوارض روش FUE» که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، بیشتر معطوف به ناحیه‌ی برداشت گرافت‌های کاشت مو است. چرا که تفاوت این روش‌ها در مرحله‌ی برداشت بوده و مرحله‌ی کاشت تقریباً یکسانی دارند.
• شاید این سوال برای شما پیش بیاید که چرا عوارض روش‌های SUT، Micro FIT و Super FUE را ذکر نکرده‌ایم. عوارض این روش‌های جدیدتر، تقریباً با روش FUE یکسان است. در هر سه روش برداشت فولیکول‌ها به شکل واحدی یا دانه دانه انجام می‌شود و تفاوت‌شان در ابزارها، تکنیک‌ها و دستگاه‌هایی است که در روند کاشت مو به کار می‌روند.

سنکوپ

یکی از عوارض نادر کاشت مو است که معمولاً در پایان عمل مشاهده می‌شود؛ به ویژه اگر جلسه‌ی کاشت مو طولانی باشد. سنکوپ موجب غش یا از دست دادن موقت هوشیاری می‌شود و معمولاً خطرناک نیست. این عارضه ممکن است ناشی از درد، بالارفتن فشار خون، کم‌آبی بدن، افت قند خون و موارد دیگر باشد. سنکوپ به کمک تنظیم یون‌های بدن، آبرسانی مناسب، عدم تغییر ناگهانی وضعیت بدن (مثل ایستادن ناگهانی) و مراقبت‌های این چنینی به سادگی قابل پیشگیری است.

درد

در زمان جراحی یا بعد از آن از شایع‌ترین عوارض کاشت مو است. با استفاده از تکنیک‌های صحیح جراحی و همچنین داروهای بی‌حسی و ضد درد، این عارضه به سادگی قابل پیشگیری است. عواملی که در کاشت مو معمولاً باعث ایجاد درد می‌شوند، شامل برداشت نواری گسترده، خونریزی، فشار به زخم و عدم تزریق کافی داروی بی‌حسی است.

روش استاندارد بی‌حسی، تزریق داروی بی‌حسی موضعی به همراه داروی آدرنالین است که باعث گشادی عروق و پخش بهتر دارو می‌شود. گاهی از دستگاه‌های ویبراتور و کمپرس سرد هم برای بی‌حسی بهتر استفاده می‌شود. درد بعد از کاشت مو هم به کمک داروهای مسکن‌ خوراکی به خوبی مدیریت می‌شود.

اِدِم یا خیز

ورم ناشی از تجمع مایعات در زیر پوست در ناحیه‌ی گیرنده، از جمله عوارض شایع کاشت مو است که معمولاً به طور خود به خودی و بعد از چند روز بهبود می‌یابد. این عارضه با مصرف داروهای استروئیدی خوراکی (کورتون‌ها) قابل درمان است.

خارش

احساس خارش، بعد از عمل در ناحیه‌ی گیرنده و بانک مو نسبتاً شایع است. این عارضه بیشتر به دلیل خشک شدن و تشکیل دلمه‌های خون ایجاد می‌شود. اسپری کردن سرم شست‌وشو برای چند بار در روز می‌تواند خارش را کاهش دهد. شستن سر و داروهای آنتی‌هیستامین هم در کاهش خارش موثرند. برای بهبود خشکی پوست، می‌توان از آلوئه ورای موضعی استفاده کرد. مهمترین داروی تجویزی جهت جلوگیری از خارش بعد از کاشت مو، سیتریزین ۱۰ (Cetrizine) می باشد.

سرفه و سکسکه

از جمله عوارض نادر اما آزاردهنده‌ی کاشت مو هستند؛ چون می‌تواند تا ۲-۳ روز طول بکشند. علت این عوارض هنوز مشخص نیست ولی به نظر می‌رسد ناشی از تحریک اعصاب پوست سر هستند. شاخه‌هایی از این اعصاب به عصب فرنیک می‌پیوندند که در ایجاد سکسکسه و سرفه نقش اصلی را دارد.

عفونت

می‌تواند در ناحیه‌ی گیرنده و همچنین در ناحیه‌ی برداشت گرافت‌ها رخ بدهد. احتمال عفونت بسیار کم و عفونت‌های جدی نادر (کمتر از ۱٪) هستند. عدم رعایت مسائل بهداشتی، نشستن پوست سر و بیماری‌های زمینه‌ای (مثل نقص سیستم ایمنی) از علل ایجاد عفونت‌اند. علایم عفونت شامل تورم، قرمزی، درد و ایجاد جوش است.

برای پیشگیری از این عارضه، باید داروهای آنتی‌بیوتیکی که برای شما تجویز شده‌اند را مصرف کنید و طبق دستورالعمل پزشک سر خود را بشویید. عوض کردن پانسمان و همچنین باز نکردن زودهنگام آن در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌ها حائز اهمیت‌اند.

حساسیت به بی‌حسی موضعی

واکنش‌های بدن نسبت به داروهای بی‌حسی موضعی می‌تواند به چند شکل بروز یابد. در بیشتر مواقع، علایم حساسیت ناشی از ترس بیمار در دریافت دارو بوده و جنبه‌های روانی دارد. حساسیت‌های واقعی و شدید به بی‌حسی موضعی بسیار نادر است. برای پیشگیری از این اتفاق، توصیه می‌شود که آزمایش حساسیت به داروی بی‌حسی برای تمامی متقاضیان انجام شود.

بی حسی سر بعد از کاشت مو ممکن است تا ابتدای ماه ششم طول بکشد. در ماهه های اول اگر در ناحیه کاشته شده بی حسی داشتید جای نگرانی نیست.

عوارض روش های جراحی

نکروز

از جمله عوارض بسیار نادر کاشت مو بوده که معمولاً ناشی از خطای جراحی است. اگر برش ایجاد شده در ناحیه‌ی بانک مو به شکلی بخیه بخورد که روی زخم فشار وارد شود، می‌تواند باعث کاهش یا قطع خونرسانی به آن قسمت شود. در صورتی که خون رسانی کاهش یابد، احتمال ایجاد عفونت بیشتر می‌شود. در صورتی که خونرسانی قطع شود، بافت‌های آن منطقه می‌میرند و پوست دچار نکروز (مرگ سلولی) می‌شود.

اِسکار

در صورتی ایجاد می‌شود که آسیب ایجاد شده در پوست به خوبی ترمیم نشود. در موارد شدید، اسکار به شکل جای زخم گوشتی یا کلوئیدی در می‌آید. هرچند ایجاد اسکار سلامت بیمار را تهدید نمی‌کند، از نظر زیبایی اصلاً جلوه‌ی خوبی ندارد. برای پیشگیری این عارضه از عوارض کاشت مو باید ۲ نکته را مد نظر داشت:

• اگر برداشت نواری در نواحی پایینی یا بالایی پشت سر ایجاد شود، امکان ایجاد اسکار بیشتر خواهد بود.
• احتمال ایجاد اسکار در متقاضیانی که سابقه‌ی تشکیل اسکار و زخم‌های کلوئیدی را دارند، بسیار بیشتر است و آن‌ها بهتر است از سایر روش‌های کاشت مو مانند روش FIT استفاده کنند.

درد ماندگار و بی‌حسی طولانی مدت

درد در ناحیه بانک مو از جمله عوارض کاشت مو به روش FUT است. اگر برشی که برای برداشت نواری روی پوست زده می‌شود، بیش از حد عمیق باشد، ممکن است به اعصاب حسی ناحیه‌ی بانک مو آسیب بزند. بافت اسکار هم می‌تواند روی عصب فشار وارد کرده و باعث ایجاد درد شود. اگر جراح مهارت و تجربه‌ی کافی داشته باشد، عوارض ناشی از آسیب به اعصاب به حداقل می‌رسد.

ریزش موی شوکی

در علم پزشکی به این عارضه افلوویوم می‌گویند از جمله عوارض کاشت مو است. این شکل ریزش مو در بالا و پایین خط برش مشاهده می‌شود. تقریباً همیشه رشد موها ۳ تا ۴ ماه بعد از ریزش، از سر گرفته می‌شود. تغییر در جمعیت فولیکول‌ها، ادم، التهاب و اختلال در گردش خون به دلیل بخیه‌ از دلایل این عارضه هستند. استفاده از داروی ماینوکسیدیل موضعی در رشد سریع‌تر موها موثر است.

خونریزی، باز شدن بخیه‌ها و التهاب فولیکول‌ها سایر عوارض کاشت مو به روش FUT هستند که به ندرت مشاهده می‌شوند.

عوارض روش های غیر جراحی

تُنُک شدن بانک مو

یکی از عوارض کاشت مو به روش FIT است که معمولاً به دلیل برداشت نامتوازن یا بیش از حد فولیکول‌ها ایجاد می‌شود. در این حالت بخش‌هایی از ناحیه‌ی بانک مو خالی و بخش‌هایی پر است.

اسکارهای نقطه‌ای

از جمله عوارض کاشت مو به روش FIT است که معمولاً نادیده گرفته می‌شود. باید بدانید که ایجاد اسکار در روش FIT و سایر روش‌های مشابه (SUT، MFIT و Super FUE) وجود دارد. در فرآیند برداشت گرافت‌ها، جراح با استفاده از ابزاری به اسم پانچ سوراخ‌های ریزی روی سر شما ایجاد می‌کند. ممکن است جای زخم این سوراخ‌ها که کمتر از یک میلی‌متر قطر دارند، به اسکار تبدیل شود. منتها این اسکارها به اندازه‌ی سر یک سوزن هستند و اگر جراح شما مهارت کافی داشته باشد، با چشم قابل دیدن نخواهد بود. اسکارهای نقطه‌ای تنها زمانی دیده می‌شوند که موهای خود را بسیار کوتاه کنید و بیننده با دقت پوست شما را بررسی کند.

دفن شدن فولیکول‌ها

بیشتر در روش FIT دیده می‌شود و در روش‌های جدیدتر این مشکل برطرف شده است. گاهی ابزار پانچ فولیکول‌های مو را به بخش‌های عمیق‌تر پوست می‌برد، در این صورت گفته می‌شود که فولیکول دفن شده است. ابزارها و دستگاه‌های پیشرفته‌تری که در روش‌های SUT، Micro FIT و Super FUE استفاده می‌شوند، این عارضه را به حداقل رسانده‌اند.

کیست‌های زیر پوستی

معمولاً ناشی از دفن شدن فولیکول‌ها هستند. اگر فولیکول‌های دفن شده، از پوست سر خارج نشوند، احتمال ایجاد کیست‌ زیاد است. البته خارج کردن فولیکول دفن شده کار سختی نیست. کیست‌های زیر پوستی معمولاً متورم و دردناک‌ هستند.

برداشت بیش از حد

می‌تواند باعث آسیب دائمی، کم پشت شدن و ریزش سکه‌ای موهای بانک مو شود. این عارضه هم از جمله عوارض کاشت مو در مراکز غیر معتبر است. توصیه می‌شود که هیچگاه بیشتر از یک‌چهارم فولیکول‌های موجود در بانک مو برداشت نشود.

عوارض ناحیه‌ی گیرنده

فولیکولیت

از عوارض نادر کاشت مو در ناحیه‌ی گیرنده است که می‌تواند به دلیل عدم رعایت بهداشت شخصی یا بیماری‌های زمینه‌ای پوستی ایجاد ‌شود. گاهی هم به دلیل واکنش بدن به ساقه‌ی آسیب دیده مو ایجاد می‌شود و چرک ناشی از آن بدون عفونت است. در صورت ایجاد فولیکولیت، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای موضعی ‌آنتی‌باکتریال برای پیشگیری از عفونت‌ها ضروری است.

رشد کم گرافت‌ها

این عارضه می‌تواند ناشی از آسیب دیدن آن‌ها در طی مراحل برداشت، آماده‌سازی یا کاشت باشد. مثلاً یکی از خطاهای شایع در روش FIT، برداشت ناقص فولیکول است که در روش FUT کمتر مشاهده می‌شود. گاهی هم رشد نامناسب موهای کاشته شده ناشی از کیفیت کم موها است. افرادی که موهای با کیفیتی ندارند، کاندیدای مناسبی برای کاشت مو نیستند. مصرف سیگار، دیابت و آفتاب سوختگی از جمله دلایل عدم رشد موهای کاشته شده هستند.

خط رویش نامناسب

از عوارض بسیار نادر کاشت مو است که به طور مستقیم ناشی از مهارت و تجربه‌ی کم پزشک جراح است. هرچه خط رویش بهتر طراحی شود، نتایج کاشت موی شما طبیعی‌تر جلوه می‌کند.

 اِدِم یا ورم

این مورد را نمی‌توان یکی از عوارض کاشت مو در نظر گرفت، بلکه بیشتر یک رخداد طبیعی است و در عرض ۳ تا ۵ روز ناپدید می‌شود. ورم از پیشانی شروع می‌شود و ممکن است به پلک‌ها و بینی هم منتشر شود. برای بهبود ورم می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید و در هنگام خواب سر خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. یادتان باشد که کمپرس سر نباید مستقیماً روی نواحی گیرنده قرار بگیرد. آن را روی پلک‌ها و پیشانی قرار دهید.

سایر عوارض ناحیه‌ی گیرنده شامل جوش زدن، خونریزی و ریزش موی شوکی است که کمتر مشاهده می‌شوند.