قرص فیناستراید و شایعاتی که می شنوید !

در گذشته‌ای نه‌چندان دور داروی فیناستراید از جمله داروهایی بود که برای درمان بزرگ‌شدگی پروستات و کاهش DHT استفاده می‌شد. دارویی که یکی از عوارض آن کاهش ریزش موها و رشد موهای جدید بود. عارضه‌ای خوشایند که در نهایت آن را به یکی از داروهای درمان ریزش مو تبدیل کرد. متخصصان در طول تحقیقات خود متوجه شدند که مصرف روزانه 1 میلی‌گرم از این دارو می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود رشد موها و جلوگیری از ریزش آن‌ها داشته باشد. به همین دلیل این دارو کم‌کم به یکی از داروهای پرکاربرد برای حل مشکلات ریزش مو در افراد مختلف تبدیل شد. در این مطلب قصد داریم نگاهی دقیق و جزئی به این دارو انداخته و هر چیزی را که باید درباره آن بدانید، بیان کنیم.

ترکیبات داروی فیناستراید

ماده اصلی سازنده فیناستراید به دو صورت پودری و کریستالی موجود است. دمای ذوب این ماده 250 درجه سانتی‌گراد بوده و فرمول شیمیایی آن C₂₃H₃₆N₂C₂ است. این ماده حلال در آب نیست. بنابراین برای حل کردن آن باید از محلول‌های حاوی الکل رقیق یا محلول‌های کلروفورم استفاده کرد. ترکیبات این دارو به گونه‌ای است که تولید هورمون‌های کاهش‌دهنده رشد موها را کم کرده یا آن را به‌طور کامل متوقف می‌سازد. به‌این‌ترتیب استفاده از این دارو منجر به رشد موها و جلوگیری از ریزش آن‌ها خواهد شد.

انواع فیناستراید

این قرص در دو نوع ایرانی و خارجی وجود دارد. نام تجاری نوع خارجی این دارو فین پشیا بوده و نوع ایرانی آن نیز با نام فین استراید عرضه می‌شود. هر دوی این قرص‌ها در دوزهای 1 و 5 درصد به فروش می‌رسند که برای درمان و بهبود ریزش موها دوز 1 درصد آن کافی است. دوز 5 درصدی این قرص معمولا برای درمان مشکلات پروستات تجویز می‌شود. این دو نوع قرص از نظر کیفیت تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و نمی‌توان گفت که کدام‌یک بر دیگری برتری دارد.

استفاده از فیناستراید چه مزایایی دارد؟

داروی فیناستراید با تنظیم هورمون DHT جلوی ریزش موها را می‌گیرد یا حداقل آن را کاهش می‌دهد. مصرف این دارو باعث حفظ فولیکول‌ مو شده و حتی ممکن است به رشد بیشتر موها نیز کمک کند. برای درمان ریزش مو با استفاده از این دارو نیازی به مصرف مادام‌العمر یا طولانی‌مدت آن نیست. بنابراین مصرف آن برای فرد خسته‌کننده نخواهد بود. علاوه بر این عرضه فیناستراید به شکل قرص مصرف آن را بسیار راحت‌تر می‌کند. بدون شک خوردن روزانه یک قرص بسیار راحت‌تر از ماساژ موها با مواد تقویت‌کننده یا شست‌وشوی آن با شامپوهای درمانی است.

مصرف این دارو برای چه کسانی ممنوع است؟

ازآنجایی‌که داروی فیناستراید دارویی برای حل مشکلات پروستات در مردان است، مصرف آن برای خانم‌ها ممکن است باعث بروز برخی مشکلات هورمونی شود. مصرف این دارو به‌خصوص برای خانم‌های باردار یا افرادی که در سنین بارداری قرار دارند، اکیدا ممنوع است. چراکه ترکیبات آن بر روی جنین اثر گذاشته و ممکن است اختلالاتی در دستگاه تناسلی او ایجاد کند. این موضوع درباره جنین پسر جدی‌تر بوده و می‌تواند باعث تغییرات در شکل ظاهری آلت تناسلی او نیز بشود.

پزشکان توصیه می‌کنند که خانم‌های باردار تا حد امکان از داروی فیناستراید دور شوند. چراکه حتی تماس پوستی با آن نیز می‌تواند باعث بروز برخی مشکلات در آن‌ها شود. نکته مهم اینکه اگر همسر خانم از این دارو استفاده می‌کند، بهتر است در دوران مصرف اقدامی برای بارداری صورت نگیرد. زوج‌ها در دوره درمان آقا با داروی فیناستراید باید حتما از کاندوم استفاده کنند تا اثرات دارو در بدن خانم اختلالی ایجاد نکند. پس از اتمام دوره درمان، اقدام برای بارداری بلامانع است.

توصیه های قبل و حین مصرف

• درصورتی‌که حساسیت دارویی خاصی داشته یا به مواد خاصی حساسیت دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید.
• درصورتی‌که به بیماری خاصی مبتلا بوده یا از داروی خاصی استفاده می‌کنید، حتما پزشک خود را مطلع کنید. چراکه ممکن است ترکیبات این داروها با فیناستراید تداخل داشته باشد. بنابراین پزشک دوز یا زمان مصرف را تغییر داده، درمان تحت نظر را تجویز می‌کند یا این دارو را از گزینه‌های درمانی شما حذف کند.
• درصورتی‌که قبلا مشکلات کبد پروستات داشته‌اید یا به سرطان‌های پروستات یا کبد مبتلا هستید، پزشک را مطلع کنید.
• این دارو حساسیت‌زا است. بنابراین بهتر است که قبل از تجویز پزشک آزمایش‌هایی برای اطمینان از عدم ایجاد حساسیت در فرد انجام دهد.
• در زمان خرید دارو حتما به دوز آن توجه کنید. چراکه این دارو در دوزها 1 و 5 میلی‌گرمی عرضه می‌شود.
• پس از هر بار استفاده حتما درب قوطی قرص‌ها را محکم ببندید و آن را در محلی دور از دسترس کودکان قرار دهید.
• دارو فیناستراید باید در محیطی خشک و خنک و در دمای اتاق نگهداری شوید.
• هرگز بیشتر از دوز تجویز شده توسط پزشک مصرف نکنید. چراکه مصرف بیش‌ازحد این دارو ممکن است باعث بروز برخی مشکلات تنفسی در افراد شود.
• به‌هیچ‌عنوان مصرف این دارو را به افراد دیگر توصیه نکنید.
• اگر تاریخ مصرف دارو گذشته، از مصرف آن خودداری کرده و حتما دستورالعمل دور ریختن دارو را رعایت کنید.
• تا جای امکان مصرف الکل و مواد غذایی و نوشیدنی‌های کافئین دار را محدود کنید.
• درصورتی‌که در طول درمان نیاز به عمل جراحی پیدا کردید، حتما جراح خود را در جریان مصرف این دارو بگذارید.

موارد مصرف و نحوه اثرگذاری دارو

این دارو معمولا برای درمان ریزش مو در مردان استفاده می‌شود. استفاده از آن برای درمان ریزش موی خانم‌ها و کودکان رایج نیست و پزشکان نیز معمولا این کار را توصیه نمی‌کنند. با مصرف داروی فیناستراید الگوهای مختلف ریزش مو در مردان قابل درمان است. به عنوان مثال عقب رفتن خط مو، طاسی ناحیه وسط سر و کم‌پشت شدن و نازک شدن موها از طریق این دارو قابل درمان است. تاثیرگذاری این دارو در درمان کم‌پشتی مو در ناحیه شقیقه به اثبات نرسیده اما ممکن است در مواردی پزشک مصرف آن را توصیه کند.

این دارو به شکل قرص عرضه شده و پزشک معمولا مصرف آن را به صورت روزانه تجویز می‌کند. نکته مهم این است که در هرروز دارو در ساعتی معین مصرف شود. درصورتی‌که به هر دلیلی مصرف دارو را فراموش کردید، هرگز دوز مصرف بعدی را دو برابر نکنید. ضمن اینکه نیازی نیست که این قرص پیش یا پس از غذا مصرف شود. فرد در هر ساعتی از روز می‌تواند داروی فیناستراید را بخورد. تنها نکته مهم یکسان بودن ساعت مصرف در طول درمان است.

در ابتدای شروع مصرف دارو، ممکن است شخص دچار احساس ناامیدی شود. چراکه در این دوران پیشرفت محسوسی ایجاد نخواهد شد. اما باید توجه داشته باشید که درمان ریزش موها فرایندی زمان‌بر است و باید در زمان مصرف این دارو کمی صبر به خرج دهید. معمولا نتایج مصرف فیناستراید پس از 3 ماه خود را نشان می‌دهند و در دوره یک ساله پس از درمان واضح‌تر می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای اثرگذاری بهتر و طولانی‌تر، بهتر است مصرف دارو تا دو سال ادامه یابد. درصورتی‌که پس از این مدت تاثیر چندانی در موهای شما دیده نشد، بهتر است درباره ادامه یا قطع مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

استفاده از داروی فیناستراید معمولا باعث بهبود کامل ریزش موها نمی‌شود. البته ممکن است در برخی افراد شاهد بهبودی کامل نیز باشیم. اما این موضوع به این معنا نیست که فرد می‌تواند مصرف دارو را متوقف کند. مصرف این دارو نباید بدون تجویز پزشک شروع شود و قطع مصرف آن نیز بدون مشورت پزشک ممنوع است. نکته دیگر اینکه در بعضی افراد ممکن است قطع مصرف دارو باعث ریزش موهای رشد کرده در مدت درمان شود. این امر طبیعی بوده و یکی از معایب مصرف این دارو است. در واقع برای حفظ دائمی نتایج باید مصرف دارو را ادامه دهید.

در برخی افراد مصرف داروی فیناستراید هیچ نتیجه مثبتی ندارد. این افراد معمولا کسانی هستند که علت ریزش موی آن‌ها چیزی به‌جز افزایش هورمون DHT بوده است. چراکه این دارو با تنظیم مقدار این هورمون از ریزش موها به دلیل ازدیاد آن جلوگیری می‌کند. بنابراین پزشک قبل از تجویز این دارو درباره علت بروز ریزش مو تحقیق کرده و سپس مصرف آن را به فرد توصیه می‌کند. در زمان قطع مصرف نیز دارو باید به صورت پلکانی و نه یک‌باره قطع شود.

شیوه مصرف

داروی فیناستراید به شکل قرص عرضه می‌شود و طریقه مصرف آن مثل همه قرص‌هایی است که در طول عمر خود مصرف کرده‌اید. برای درمان ریزش مو دوز یک درصدی آن مناسب است که معمولا همراه با غذا مصرف می‌شود. البته پزشک معمولا زمان مشخصی را برای مصرف دارو تعیین می‌کند که بهتر است آن را تغییر نداده و هرروز دارو را به موقع مصرف کنید. توجه کنید که خوردن بیش از یک عدد قرص فیناستراید در روز می‌تواند خطرناک باشد. این تصور که مصرف دوز بیشتری از این دارو باعث افزایش اثرگذاری خواهد شد، تصوری کاملا غلط است.

مصرف داروی فیناستراید چقدر موثر است؟

نتایج تحقیقی بر روی مردانی که برای مدتی مشخص از این دارو استفاده می‌کردند، نشان داد که فیناستراید در 90 درصد مردان دارای الگوی طاسی مردانه نتایج مثبت دارد. در میان این مردان 48 درصد شاهد تقویت رشد موها و 42 درصد نیز شاهد توقف ریزش موها بودند. 10 درصد باقی مانده ادامه ریزش مو پس از مصرف دارو را گزارش دادند. به‌طورکلی مصرف صحیح داروی فیناستراید در دوسوم مردان باعث رشد مجدد موها خواهد شد. این میزان نشان می‌دهد که این دارو می‌تواند یکی از روش‌های مناسب برای کنترل ریزش مو در مردان مبتلا به طاسی خفیف یا متوسط باشد.

آیا داروی فیناستراید عوارضی هم دارد؟

استفاده از این دارو برای خانم‌ها و کودکان ممنوع است. در مردان استفاده از این دارو عوارضی موقتی و کوتاه‌مدت دارد. عوارض عمومی مصرف این دارو به صورت خارش، تورم صورت و لب‌ها، حساسیت‌های پوستی یا ایجاد کهیر است. احتمال وقوع این عوارض در افراد مختلف متفاوت است اما همه آن‌ها مدت کوتاهی پس از مصرف برطرف می‌شوند. درصورتی‌که عوارض گفته شده برای مدتی طولانی باقی ماندند، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

در موارد نادر ممکن است مصرف این دارو باعث بروز برخی مشکلات جنسی در آقایان شود. مشکلاتی نظیر ناتوانی در نعوظ یا حفظ حالت نعوذ، کاهش میل جنسی و بروز برخی مشکلات در انزال شود. علاوه بر این در برخی افراد مصرف این دارو باعث ایجاد درد در بیضه‌ها، تغییر در سایز سینه‌ها یا برآمده شدن آن‌ها و ایجاد درد یا ترشح در سینه‌ها خواهد شد. برخی از نشانه‌های افسردگی نیز از عوارض این دارو است. البته توجه کنید که این عوارض بسیار نادر بوده و در افراد کمی مشاهده شده است. اما اگر قبل از شروع مصرف فیناستراید چنین مشکلی وجود داشته، شخص باید حتما به پزشک اطلاع دهد.

جایگزین های فیناستراید

• کاشت مو

درصورتی‌که فرد شرایط مناسب برای کاشت مو را داشته باشد، بهتر است از این روش به جای داروی فیناستراید استفاده کند. چراکه مصرف این دارو عوارض زیادی دارد و پس از قطع مصرف احتمال برگشت ریزش موها وجود دارد. این احتمال بازگشت به حالت قبل در افرادی که ریزش موی شدیدی داشته یا طاسی گسترده دارند، بسیار بیشتر است. به‌علاوه خوردن هرروز یک قرص برای مدتی طولانی ممکن است آزاردهنده باشد. کاشت مو به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و معمولا نتایجی دائمی دارد. به‌علاوه عوارض این روش بسیار کمتر از مصرف داروی فیناستراید است.

• استفاده از داروی ماینوکسیدیل یا روگین

ماینوکسیدیل یکی از داروهای کنترل ریزش مو در زنان و مردان است که به صورت محلول یا فوم در دسترس بوده و برای درمان موضعی استفاده می‌شود. این دارو باید روزی دو بار به پوست سر مالیده شود و بدون نسخه پزشک نیز فروخته می‌شود. برای حفظ اثر این دارو باید مصرف آن را تا آخر عمر ادامه داد. به همین دلیل ممکن است استفاده از آن چندان خوشایند نباشد. توجه کنید که بر اساس نتایج تحقیقات مصرف هم‌زمان داروی فیناستراید و ماینوکسیدیل نمی‌تواند اثرگذاری آن‌ها را بیشتر کند. ممکن است که این موضوع تا حدی باعث افزایش سرعت بهبود شود اما نتایج آن چندان قابل توجه نیستند.

پرسش‌های پرتکرار

• آیا مصرف فیناستراید برای خانم‌ها مفید است؟

خیر. بررسی نتایج مصرف این دارو در خانم‌ها نشان داده که فیناستراید نه‌تنها تاثیر مثبتی در کنترل ریزش موی خانم‌ها نمی‌گذارد، بلکه ممکن است خطرناک هم باشد. در دوران بارداری یا اقدام برای بارداری مصرف این دارو به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود. حتی قبل از بارداری و در دوره آن نیز آقایان بهتر است مصرف دارو را متوقف کنند.

• چه کسانی نمی‌توانند از داروی فیناستراید استفاده کنند؟

به‌جز خانم‌ها گروه‌های دیگری هم هستند که بهتر است در مصرف داروی فیناستراید احتیاط کنند. افرادی که قبلا به مشکلات کبدی یا پروستات دچار بوده‌اند، باید پیش از مصرف این دارو به‌طور کامل مورد بررسی قرار گیرند. به‌علاوه افراد مبتلا به انواع سرطان به‌خصوص سرطان پروستات، بیماری‌های عفونی و مشکلات ادراری نباید این دارو را مصرف کنند.

پسران در حال رشد و مردانی که قصد فرزند آوری دارند، کاندید مناسبی برای مصرف این دارو نیستند. برخی ترکیبات دارو ممکن است باعث بروز حساسیت شود. بنابراین افراد با سابقه آلرژی باید در مصرف آن احتیاط کنند. لمس تکه‌های شکسته و پودر شده قرص‌های فیناستراید نیز ممکن است باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی شود. پس افرادی که پوست حساسی داشته با به بیماری‌های پوستی مبتلا هستند، باید از لمس قرص‌های فیناستراید خودداری کرده و قبل از مصرف پزشک را مطلع کنند.

• نتایج مصرف فیناستراید چه مدتی پس از شروع درمان ظاهر می‌شوند؟

معمولا بین 3 تا 6 ماه طول می‌کشد تا نتایج اولیه درمان خود را نشان دهند. در این مدت ممکن است شدت ریزش موها کمی بیشتر شده یا موها نازک‌تر شوند. با مشاهده این موارد نباید مصرف دارو را قطع کنید. چراکه این موضوع نشان می‌دهد که هنوز اثرگذاری فیناستراید آغاز نشده است. پس از گذشت این مدت نتایج مصرف دارو کم‌کم ظاهر می‌شوند و در مدت یک سال نتایج به‌طور واضحی خود را نشان می‌دهند.

• آیا داروی فیناستراید درمانی قطعی برای ریزش مو است؟

خیر. این دارو تنها باعث کند شدن روند ریزش موها و کنترل آن می‌شود. در مواردی ممکن است بهبودی کامل نیز مشاهده شود. اما نمی‌توان آن را به همه افراد تعمیم داد. با مصرف مرتب این دارو سطح هورمون DHT کاهش یافته و ریزش موها تا حد زیادی کاهش می‌یابد. در مواردی نیز ممکن است رشد موها دوباره از سر گرفته شود. اما این به این معنا نیست که ریزش مو کاملا درمان شده است. چراکه قطع مصرف دارو ممکن است باعث برگشت آن شود.

• آیا مصرف داروی فیناستراید باعث عقیم شدن مردان می‌شود؟

تاکنون دلیل قاطعی مبنی بر تاثیر این دارو بر روی ضعف اسپرم و قدتر باروری مردان ارائه نشده است. بنابراین نمی‌توان گفت که این دارو باعث عقیم شدن مردان شده یا قدرت باروری آن‌ها را کاهش می‌دهد. نکته مهم این است که مردان در زمانی که قصد بچه‌دار شدن دارند، باید مصرف دارو را به‌طور کامل قطع کنند. در زمان‌های دیگر نیز برای جلوگیری از تاثیرگذاری بر بدن خانم باید حتما از کاندوم استفاده شود.