دلایل ریزش مو در کودکان و راه درمان آن ها

ریزش مو در کودکان

ریزش مو در کودکان برای کسانی که برای اولین بار با آن برخورد می کنند شاید باورش کمی سخت باشد. ریزش مو در کودکان بیشتر به وضعیت جسمانی آن ها مربوط می شود، برای جلوگیری از ریزش موی کودکان این موارد باید به موقع تشخیص داده شده و در اسرع وقت درمان شود. ریزش موی خردسالان مانند بزرگسالان به صورت روزانه نیست، یعنی همانطور که می دانید و در مقاله ریزش مو توضیح داده شد، موی بزرگسالان به صورت طبیعی به تعداد 50 تا 100 عدد در روز ریزش دارند، اما در کودکان این طور نیست. واقعیت این است که ریزش موی روزانه از سنین کمی بزرگتر از کودکی شروع می شود.

اکثر نوزادان با سری کاملا بدون مو و صاف و براق به دنیا می آیند. بنابراین چنین وضعیتی نباید باعث نگرانی آن ها شود، زیرا قرار نیست این نوزادان در آینده طاس شوند. دکتر نهاوندی، متخصص پوست و مو درباره انواع علل ریزش مو در کودکان و راه‌های درمانـی آن توضیح می‌دهد. آنچه باعث ریزش مو دختران و پسران در سنین کودکی می شود معمولا از نوع ریزش مو در بزرگسالان نیست. در بزرگسان عواملی مانند وراثت، اختلالات هورمونی مهمترین دالایل ریزش مو می باشند که این موارد در کودکان شایع نیست.

عوامل اصلی و مرسوم که در ریزش موی کودکان موثر است شامل این موارد می شود: بیماری آلوپسی آره آتا، عفونت قارچی، آلوپسی کششی، تریکوتیلومانیا، تلوژن افلوویوم، مشکلات غده تیروئید، کم خونی، شپش و انگل های پوستی، سوء تغذیه و … که در این مقاله به طور کامل و به تفصیل به همه آن ها می پردازیم.

دلایل غیربالینی ریزش مو در کودکان

• ریزش موی نوزاد : بسیاری از نوزادان در ۶ ماه ابتدایی زندگی، موهایی که با آن‌ به دنیا آمده‌اند را از دست می‌دهند تا جا برای رشد موهای بالغ باز شود. این مسئله کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد.

•  سایش : برخی از کودکان به دلیل سایش مداوم سر به تشک گهواره، زمین و جاهای دیگر در نواحی پشت سر دچار ریزش مو می‌شوند. با افزایش سن، کودک این رفتار را کنار می‌گذارد و موهای جدید به سرعت جایگزین موهای کنده شده خواهند شد.

• مواد شیمیایی :‌ استفاده از مواد شیمیایی حالت دهنده و آرایش مو مانند ژل، تافت، صاف کننده‌ها، رنگ‌ها و غیره باعث ضعیف شدن و ریزش مو در کودکان می‌شود. سعی کنید از مصرف این مواد پرهیز کنید. به عنوان جایگزین می‌توانید از مواد طبیعی یا محصولات سازگار با کودکان برای آرایش مو استفاده کنید.

• سشوار کشیدن : استفاده از سشوار، اتوی مو و وسایل حرارتی دیگر باعث آسیب حرارتی و ریزش مو در کودکان می‌شود. سعی کنید از اتوی مو استفاده نکنید و در هنگام سشوار کشیدن موی کودک، از کمترین حرارات استفاده کنید یا سشوار را با فاصله از سر نگه دارید.

• کشیده شدن مو : شانه کردن مو، باز کردن گره‌های مو و بستن یا بافتن موی کودک را با ملایمت انجام دهید. کشیده شدن مو باعث آسیب دیدن فولیکول‌های مو و ریزش موی کودک می‌شود.

بیماری خود ایمنی در کودکان

گاهی اوقات ممکن است سیستم ایمنی بدن بافت های سالم را تشخیص ندهد و به تصور وجود اجسام خارجی یا آنتی ژن به آن ها حمله ور شود. به این مشکل، بیمار ی خود ایمنی اطلاق می شود .

این بیماری مشکلات بسیاری بوجود می آورد اما یکی از مشکلات که مورد بحث ما می باشد ریزش مو در ناحیه سر، ابروها و مژه ها است. همان طور که گفته شد در این بیماری سیستم ایمنی بدن یا همان گلبول های سفید دچار اختلال شده و سلول های بدن را به اشتباه مورد حمله قرار می دهند. از جمله این حملات آسیب رساندن به ریشه موها می باشد که موجب از بین رفتن فولیکول های مو و در نتیجه ریزش مو خواهد شد.

دلایل اصلی این بیماری هنوز کامل مشخص نشده است. از جمله نشانه های وجود این بیماری به سرگیجه، تب خفیف، خستگی، کاهش وزن، خشکی دهان و خشکی چشم، خارش پوست و درد مفاصل می توان اشاره کرد. اما وجود این نشانه ها حتما دلیل این بیماری نمی باشد. در صورت مشاده باید حتما به پزشک مراجعه کرد. پزشک با انجام آزمایش خون CBC می تواند به وجود این بیماری پی ببرد. این آزمایش نشان می دهد میزان گلبول های سفید (WBC) و همچنین زیر ساختارهای آن بیش از حد طبیعی مجاز می باشد.

درمان بیماری های خود ایمنی

هدف اصلی از درمان این بیماری، از بین بردن علایم، کنترل آسیب ایجادشده به دلیل بیماری و حفظ توانایی بدن کودک برای مبارزه با این بیماری است. تزریق خون، مصرف مکمل ها، ورزش درمانی، داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی، کورتیکو استروئیدها، تزریق ایمونوگلوبولین وریدی ، درمان نادر دیگر نیز پلاسمافرزیس است که نوعی روش درمانی با تعویض پلاسمای خون فرد بیمار است.

مشکلات غده تیروئید

مشکلات تیروئید در کودکان یکی دیگر از عوامل ریزش مو می باشد. تیروئید شما چه کم کار باشد چه پر کار باعث ایجاد مشکل می شود. کم کاری تیروئید در کودکان نه تنها موجب ریزش مو بلکه بیماری های دیگری از جمله افسردگی، اختلال در یادگیری، خستگی و افزایش وزن را ممکن است بوجود آورد.

یکی از دلایل کم کاری تیروئید کمبود ماده معدنی ید در بدن است. اگر این دلیل اصلی کم کاری تیروئید باشد می توان با مکمل های غذایی حاوی ید و رژیم درست غذایی آن را برطرف کرد. در برخی موارد توسط پزشک متخصص قرص های هورمون جایگزین از جمله لووتیروکسین تجویز می گردد. در نظر داشته باشید که یه هیچ وجه سر خود دارویی را مصرف نکنید، شاید مشکل کم کاری تیروئید نبود یا با مصرف داروی لووتیروکسین مشکل برطرف نمی شد.

از جمله نشانه های کم کاری تیروئید در کودکان می توان به سردی مداوم دست و پا، یبوست، خواب آلودگی، گریه های گوش آزار، رشد کم ، زردی پوست، عادت های غذایی بد، صورت پف آلود، نفخ معده، تورم زبان اشاره کرد. در صورتی که کم کاری تیروئید جدی گرفته نشود می تواند موجب بیماری های حاد قلبی، چاقی و ناباروری شود.

معمولا اختلالات مربوط به غده تیرویید با یک آزمایش ساده خون قابل تشخیص است و با داروهای هورمونی درمان می شود. به منظور اطلاع از وضعیت غد تیروئید کودکان می توان این آزمایشات را بر روی خون انجام داد: T3, T4, TSH.

ریزش مو در اثر عفونت قارچی

اگر کودک شما مبتلا به عفونت قارچی یا تینه کپیتیس باشد، موهای سر او و ابروها و مژه های او ممکن است ریزش کند. کودکان مبتلا به بیماری عفونت قارچی معمولا ریزش موهای تکراری یا موهای خرد شده در بالای سطح سر را دارند. قسمت‌ها و تکه‌های بدون مو معمولا گرد یا بیضی و اغلب نامنظم هستند. گاهی اوقات دیده می‌شود که موها دقیقا روی پوست خرد می‌شوند و به شکل نقاط سیاهی روی پوست سر به نظر می‌آیند. کودکان 3 الی 10 سال بیشتر در معرض ابتلا به این قارچ می باشند و آمار ابتلای پسران بیش از دختران است.

برای تشخیص بیماری ریزش مو در اثر عفونت قارچی در درجه اول باید به پوست سر کودک خود توجه کنید.این بیماری بیشتر در کودکان زیر سن بلوغ شایع است. عفونت قارچی برا اساس نوع قارچ درجه التهاب، عفونت و پوسته‌ریزی متفاوت خواهد بود. اگر پزشک به این نوع ریزش مو در کودک مشکوک شود، آزمایش‌های میکروسکوپی تجویز می‌کند تا به تشخیص خود مطمئن شود.

درمان

برای درمان بیماری عفونت قارچی پزشک عموما یک داروی ضد قارچ خوراکی بنام گریزئوفولوین به مدت 8 هفته و شامپوی مورد نظر خودش (معمولا شامپوی سلنیوم سولفید) و کرم های ضد قارچ موضعی را تجویز می کند. دستور استفاده شامپو عموما دو تا 4 بار در هفته می باشد. بسیار مراقب باشید چرا که این بیماری مسری می باشد. بنابراین اگر کودکی در اطراف شما مبتلا به این بیماری شده است، کودک خود را از او دور نگه دارید. همچنین جهت عدم شیوع بیماری اجازه ندهید کودک خود تا بعد از درمان کامل به مدرسه یا مهد کودک برود. در طول درمان نیازی به کوتاه کردن موی کودک نمی باشد و بعد از یک هفته آغاز درمان کودک می تواند مجددا به مدرسه برود.

قارچی که عامل ریزش موها است می تواند از طریق تماس پوستی با کودک مبتلا و یا استفاده از وسایل مشترک مانند برس، کلاه، شانه، حوله حمام و غیره انتقال یابد.

بیماری آلوپسی آره‌آتا

در این نوع ریزش مو که در بزرگسالان نیز وجود دارد، موهای سر به صورت منطقه ای یا سکه ای در چندین ناحیه پوست سر دچار ریزش کلی می شوند. به دلیل اینکه معمولا منطقه ای که دچار ریزش شده است بیضی شکل یا به صورت دایره ای می باشد به آن ریزش موی سکه ای نیز می گویند. در بیماری آلوپسی آره آتا کودک خارش و التهاب را تجربه نمی کند و صرفا با الگوی ذکر شده دچار ریزش مو می شود. بیماری آلوپسی معمولا ظرف یک شب یا حداکثر چند روز ظاهر می‌شود. در آلوپسی سیستم ایمنی بدن به فولیکول مو حمله می‌کند. این بیماری واگیر دار نمی باشد و کودک مبتلا کاملا سلامت می باشد.

دلیل ابتلا به آلوپسی آره آتا در پزشکی نامعلوم است و بیشتر دانشمندان آنرا مرتبط با سیستم ایمنی و یا عصبی می دانند. طبق آمار در 20 درصد از کودکان مبتلا به آلوپسی آره آتا سابقه خانوادگی مشاهده شده است. خوشبختانه با شروع درمان بیش از80 درصد از کودکان رشد مجددا موها را در عرض 12 ماه مشاهده می کنند. ممکن است به طور عجیبی ابتدا موهای روییده شده سفید رنگ باشند که به مرور زمان به رنگ طبیعی خود باز می گردند.

تشخیص و درمان

برای بیماری آلوپسی آره آتا در کودکان آزمایش خاصی وجود ندارد. پزشک متخصص پوست و مو معمولا با رد سایر عوامل و مشاهده نشانه های بیماری در پوست سر کودک به این نتیجه می رشد. البته پزشک ممکن است با کشیدن موها اطراف نواحی دچار بیماری نیز این نوع ریزش را تشخیص دهد. اگر موها به راحتی کنده شود، نشان می‌دهد ضایعه فعال بوده و باید منتظر ادامه طاسی بود اما به طور کلی درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد. هرچند از برخی داروها برای رویش مجدد مو استفاده می‌شود اما این داروها از ایجاد ضایعات جدید جلوگیری نمی‌کند.

درمان گاهی با تزریق کورتیزون در محل ریزش موها انجام می شود و پزشک نیز داروهای موضعی جهت تحریک رویش موها تجویز می کند. همچنین مصرف مکمل های غذایی حاوی روی و ویتامین های ب در طول درمان توصیه می شود.

کمبودهای غذایی

همه ما می‌دانیم که برای داشتن بدنی سالم، باید رژیم غذایی مناسب و سالمی داشته باشیم. وقتی کودکان مقادیر مناسبی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها را مصرف نکنند، دچار ریزش مو می‌شوند. ریزش مو در کودکان می‌تواند علامتی از اختلالات بی‌اشتهایی عصبی یا بولیمیا باشد که در دختران نوجوان شایع‌تر است.

بی‌اشتهایی عصبی نوعی اختلال روانی است که فرد با وجود گرسنگی از غذا خوردن امتناع می‌کند. در این اختلال معمولاً کودک تمایل شدیدی به لاغر شدن داشته یا از اضافه کردن وزن وحشت دارد. بولیمیا هم یک اختلال عصبی است که در آن فرد مقدار زیادی غذا می‌خورد ولی با مصرف ملین‌ها یا استفراغ از اضافه شدن وزن جلوگیری می‌کنند. هردوی این اختلالات غذایی در دختران نوجوان و در حدود سن ۱۴ سالگی شایع هستند.

دلیل مصرف ناکافی مواد مغذی هرچه که باشد به کنار، کمبود هرکدام از مواد زیر می‌توانند باعث ریزش مو در کودکان شود:

• آهن،
• روی،
• نیاسین (ویتامین B3)،
• بیوتین (ویتامین B7)،
• پروتئین و آمینواسیدها.

مصرف بیش از حد ویتامین A نیز می‌تواند باعث ریزش مو در کودکان شود. اگر دلیل ریزش موی کودک شما کمبود مواد مغذی  باشد، می‌توانید از پزشک متخصص اطفال جهت تدوین یک رژیم غذایی مناسب و یا استفاده از مکمل‌های غذایی مشورت بگیرید.

بیماری‌های مادرزادی

ریزش مو در کودکان به دلیل بیماری‌های مادرزادی چندان شایع نیست؛ اما لازم دیدیم در اینجا به چند مورد از آن‌ها به شکل خلاصه‌وار اشاره کنیم.

خال سباسه

خال سباسه یا خال ارگانویید یکی از دلایل مادرزادی ریزش مو در کودکان است. این بیماری ناشی از تقسیم بیش از حد سلول‌ها است که پوست، غدد سباسه (غدد چربی پوست) و فولیکول‌ها را در بر می‌گیرد. ضایعات تشکیل شده در این بیماری به رنگ زرد، نارنجی و قهوه‌ای روشن است و سطحی هموار یا زبر دارد.

این‌ ضایعات معمولاً در بدو تولد به وجود می‌آیند، پس از سال اول زندگی کوچک می‌شوند و دوباره در سنین بلوغ بزرگ و برجسته می‌شوند. شایع‌ترین محل خال سباسه پوست سر است و اولین علامت آن ریزش موی ناحیه‌ای است.

فقدان مادرزادی پوست

فقدان یا نارویشی مادرزادی پوست، نقصی مادرزادی در تشکیل پوست است که معمولاً در ناحیه‌ی سر مشاهده می‌شود. فقدان پوست می‌تواند گسترده یا محدود باشد. در ناحیه فاقد پوست، مویی نیز وجود ندارد.

دیسپلازی اکتودرمال

این بیماری حاصل از نقصی ژنتیکی است. ۱۵۰ نوع دیسپلازی اکتودرمال وجود دارد که در آن‌ها نقایصی در ناخن، دندان، مو، پوست و غدد عرق دیده می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال در ناحیه سر و بدن موهای کم پشتی و کم جانی دارند که رنگ روشن داشته و آهسته رشد می‌کنند.

اختلالات شفت یا ساقه‌ی مو

اختلالات شفت یا ساقه‌ی مو یکی از دلایل ریزش مو در کودکان است که می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشند. انواع بسیاری از این اختلالات وجود دارد که در آن‌ها مو حالت یا ساختار طبیعی خود را از دست می‌دهد. شکل شماتیک برخی از این تغییرات را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

سندرم آناژن سست

این شکل ریزش مو در کودکان عارضه‌ای است که در آن موهایی که در مرحله‌ی آناژنی قرار دارند، بدون درد و به راحتی کنده می‌شوند. موی کودکان مبتلا به سندرم آناژن سست نازک و کمرنگ است. به طور کلی موی بیماران با افزایش سن با کیفیت‌تر (از لحاظ صخامت، قدرت و تراکم) و پر رنگ‌تر می‌شود. بسیاری از کودکان مبتلا در سنین ۸ یا ۹ سالگی موهای باکیفیتی خواهند داشت. در برخی از بیماران نیز کنده شدن موها تا بزرگسالی، ولی با میزان کمتر، ادامه دارد.