درمان تبخال چیست ؟ | علت ایجاد، پیشگیری و عوارض

هر یک از ما ممکن است در طول زندگی خود با زخم‌ها یا تاول‌های کوچکی در نواحی مختلف بدن مواجه شویم که به نام تبخال شناخته می‌شوند. مقصر اصلی این عارضه باید میکروبی به نام ویروس هرپس سیمپلکس یا HSV دانست.

این ویروس در انواع مختلفی وجود دارد و نواحی متفاوتی از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. متأسفانه هیچ راهکار درمانی برای این معضل وجود ندارد، اما روش‌هایی پیشنهاد شده‌اند که به کمک آنها می‌توان این بیماری را مدیریت و کنترل کرد.

اما چگونه متوجه شویم که به این ویروس مبتلا شده‌ایم؟ اصلاً تبخال به چه دلیلی اتفاق می‌افتد و چگونه باید آن را برطرف کرد؟ در این مطلب نکاتی را درباره تبخال مطرح می‌کنیم که شاید نمی‌دانستید و با آگاهی از آنها از اتفاقات بدتر جلوگیری خواهید کرد.

دلیل ایجاد تبخال چیست ؟

قبل از اینکه بخواهیم روش‌های درمان را بررسی کنیم، بهتر است با علت بروز تبخال آشنا شویم. ویروس هرپس سیمپلکس(Herpes Simplex)، عفونتی است که باعث ظاهر شدن تبخال می‌شود و ممکن است در قسمت‌های مختلف بدن ظاهر شود. با این حال تبخال بیشتر اطراف دهان و در ناحیه تناسلی به چشم می‌خورد. به‌طور کلی با دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس مواجه هستیم:

• HSV نوع اول: این نوع ویروس باعث به وجود آمدن تبخال در اطراف دهان می‌شود و در کل عامل تبخال لب و تاول های کوچک دور آن و روی صورت است.
• HSV نوع دوم: این ویروس هم باعث ظاهر شدن تبخال در ناحیه تناسلی می‌شود و عامل ایجاد تبخال تناسلی است.

اگر شما به این عفونت مبتلا شوید، این ویروس تا پایان عمر همراه شما خواهد بود؛ با این حال این احتمال وجود دارد که علائم آن در برخی افراد ظاهر نشود. HSV ویروسی رایج است و بر اساس گفته‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) حدود 67 درصد از مردم جهان به HSV نوع اول و حدود 11 درصد مردم هم به HSV نوع دوم مبتلا می‌شوند.

چه کسانی در معرض ابتلا به تبخال قرار دارند؟

حالا که با ویروس به وجود آورنده تبخال آشنا شدیم نوبت آن است که متوجه شویم چگونه در معرض ابتلا به این ویروس قرار می‌گیریم. پیش از هر چیز باید بدانیم که هر یک از ما در هر سنی ممکن است به HSV مبتلا شویم. اما ابتلا به این ویروس بستگی دارد که تا چه حد در معرض آن قرار داشتم باشیم.

به‌عنوان مثال در موارد مبتلا به HSV مقاربتی، افرادی که رابطه جنسی پرخطر و بدون کاندوم یا سایر روش‌های بازدارنده را تجربه می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به تبخال قرار دارند.

سایر عواملی که ریسک ابتلا به این ویروس را بالا می‌برد، شامل موارد زیر می‌شود:

• داشتن چندین شریک جنسی،
• داشتن رابطه جنسی در سنین پایین‌تر،
• ابتلا به عفونت مقاربتی دیگری،
• ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن،

به غیر از این موارد، اگر زن باردار در زمان زایمان مبتلا به تبخال تناسلی باشد، ممکن است نوزاد را در معرض ابتلا به هر دو نوع HSV قرار دهد که متعاقباً خطرات و عوارض جدی برای نوزاد به دنبال دارد.

چرا دچار تبخال می‌شویم؟

موضوع مهمی که درباره ویروس هرپس سیمپلکس وجود دارد، مسری بودن آن است. این ویروس از طریق تماس مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. کودکان هم اغلب به‌دلیل تماس با بزرگسالان مبتلا به HSV نوع اول می‌شوند و از این طریق این ویروس را تا آخر عمر همراهشان خواهند داشت.

علل ابتلا به تبخال از طریق HSV-1

HSV نوع اول ممکن است به دلایل زیر انتقال پیدا کند:

• خوردن و نوشیدن از ظروف یکسان
• به اشتراک گذاشتن بالم لب یا رژ لب
• بوسیدن

 تخمین زده می‌شود که 67 درصد از افراد 49 ساله یا کمتر به HSV نوع اول مبتلا هستند، اگرچه این امکان وجود دارد که هرگز علائم این بیماری را تجربه نکنند. همچنین این امکان وجود دارد که فردی از طریق HSV-1 به تبخال تناسلی مبتلا شود اگر هنگام رابطه دهانی، زخم تبخال را داشته باشد.

دلایل ابتلا به تبخال تناسلی از طریق HSV-2

تبخال تناسلی اغلب از طریق رابطه جنسی انتقال داده می‌شود. این عفونت از طریق تماس با زخم تبخال انتشار پیدا می‌کند. در مقابل، HSV نوع اول بیشتر از طریق افراد مبتلا به این ویروس که هیچ علائم یا زخمی ندارند، منتقل می‌شود.

چگونه متوجه شویم دچار تبخال شده‌ایم؟

اغلب افرادی که دچار تبخال می‌شوند ممکن است در وهله اول سوزن سوزن شدن، خارش یا سوزش و به دنبال آن ایجاد زخم یا تاول در اطراف دهان یا اندام تناسلی را تجربه کنند. جالب است بدانید این علائم معمولاً بعد از گذشت 2 تا 20 روز از قرار گرفتن در معرض این ویروس ظاهر می‌شوند.

در ادامه به تفکیک نشانه‌های ابتلا به تبخال را توضیح می‌دهیم.

تبخال دهان

ویروس هرپس گاهی باعث ایجاد تاول‌هایی در اطراف دهان یا لب‌ها می‌شود که تبخال نام دارد. البته این امکان وجود دارد که تبخال در قسمت‌های دیگری از پوست صورت و زبان نیز به چشم بخورد. زخم‌های به وجود آمده در اثر تبخال با گذشت 2 تا 3 هفته به‌طور کامل بهبود می‌یابند.

تبخال ناحیه تناسلی

این نوع تبخال‌ها معمولاً روی آلت تناسلی، اطراف یا داخل واژن، روی باسن یا مقعد ایجاد می‌شوند. با این حال ممکن است شاهد تبخال در سایر قسمت‌های بدن هم باشید. این نوع تبخال باعث احساس درد هنگام ادرار یا تخلیه ترشحات واژن می‌شود.

از زمانی که در معرض این ویروس قرار می‌گیرد تا زمانی که علائم اولیه را نشان دهید، 2 تا 6 هفته طول می‌کشد. بلافاصله بعد از دیدن اولیه نشانه‌ها علائم شدیدتر می‌شوند. با این حال با گذشت زمان شاهد علائم کمتری از بیماری خواهید بود.

علائم اولیه تبخال

هنگامی که برای اولین بار به تبخال مبتلا می‌شوید، ممکن است با نشانه‌های زیر دست و پنجه نرم کنید. این نشانه‌ها اغلب در کنار زخم، تاول و تبخال ظاهر می‌شوند:

• درد و خارش
• تورم غدد لنفاوی
• تب
• خستگی و احساس ناخوشی

در بیشتر موارد، ضایعات به وجود آمده بدون اینکه زخمی به‌جای بگذارند، بهبود می‌یابند.

علائمی که به‌صورت دوره‌ای تکرار می‌شوند

علائم دوره‌ای این بیماری شبیه به علائم اولیه هستند، با این تفاوت که شدت کمتری دارند و مدت زمان کوتاه‌تری روی بدن باقی می‌مانند. تحقیقات منبعی معتبر نشان می‌دهد که 33 درصد از افراد مبتلا به تبخال دهانی و 50 درصد از افراد مبتلا به تبخال تناسلی علائم بیماری را به‌صورت دوره‌ای تجربه می‌کنند.

هنگام تکرار نشانه‌های بیماری، تبخال دهانی به 8 تا 10 روز زمان برای بهبودی نیاز دارد. بهبود علائم تبخال تناسلی هم در این شرایط تنها به 8 تا 10 روز زمان نیاز خواهد داشت. خبر خوش اینجاست که در این مرحله شاهد زخم‌های کمتری نسبت به دوره اولیه هستید. هنگامی که در دوره عود بیماری قرار دارید، به‌مدت 2 تا 5 روز ممکن است هرپس تناسلی را به فردی دیگر منتقل کنید.

ویروس تبخال چگونه تشخیص داده می‌شود؟

حالا که با نشانه‌های ویروس هرپس آشنا شدیم، نوبت آن است که نحوه اطمینان از ابتلا به آن را بدانیم. این نوع ویروس معمولاً به معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. در حین معاینه، پزشک بدن شما را از نظر وجود هر گونه زخم بررسی می‌کند و در رابطه با برخی علائم از شما سؤال می‌پرسد.

همچنین این امکان وجود دارد که پزشک آزمایش HSV را برای شما تجویز کند. در صورت وجود زخم در ناحیه تناسلی، پزشک ابتلا به این بیماری را تایید می‌کند. به دنبال این اتفاق، پزشک نمونه‌ای مایع از زخم برمی دارد و برای آزمایش‌های بیشتر به آزمایشگاه می‌فرستد.

آزمایش خون و بررسی آنتی بادی هم به تشخیص عفونت‌های HSV-1 و HSV-2 کمک می‌کند. این آزمایش زمانی کاربرد دارد که هیچ زخمی در بدن وجود نداشته باشد. بنابراین برای تشخیص نهایی ابتلای به این ویروس، پیشنهاد می‌کنیم حتماً با پزشکی متخصص ملاقات کنید و از او راهنمایی بخواهید.

روش‌های درمان تبخال

همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، در حال حاضر هیچ روش درمانی برای این ویروس ارائه نشده است. اغلب راهکارهای درمانی که پیشنهاد می‌شوند برای رهایی از زخم‌ها و جلوگیری از شیوع بیماری است.

ناگفته نماند که این زخم‌ها ممکن است بدون نیاز به درمان از بین بروند. با این وجود پزشک به احتمال زیاد داروهای زیر را برای شما تجویز خواهد کرد:

• آسیکوویر
• والاسیکلوویر
• فامسیکلوویر

این داروها به فرد مبتلا کمک می‌کنند که خطر انتقال ویروس به دیگر افراد را کاهش دهند. البته داروهای تجویزی به کاهش شدت بیماری و کاهش تعداد دفعات ابتلا به آن نیز کمک می‌کنند. این داروها ممکن است به شکل خوراکی (قرص) باشند یا به‌صورت کرم استفاده شوند. در مواردی که علائم این بیماری شدید باشد، ممکن است داروها به‌صورت تزریقی تجویز شوند.

استفاده از داروهای ضدویروسی باعث می‌شود که شدت بیماری کاهش پیدا کند و از طرفی مدت زمان بهبود کوتاه‌تر شود. مدت زمان استفاده از داروها با توجه به تعداد دفعات عود کردن بیماری و شدت آن تعیین می‌شود. مصرف روزانه این داروها برای مدت طولانی، خطر انتقال این ویروس به شریک جنسی را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد؛ اگرچه ریسک ابتلای او همچنان پابرجاست.

روش‌های درمان خانگی تبخال

به غیر از داروهای شیمیایی، روش‌های درمانی خانگی نیز ممکن است سبب رفع این بیماری شوند. راهکارهای زیر برای درمان تبخال مناسب هستند:

• نشاسته ذرت را روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
• ریختن آب روی تاول‌ها برای کاهش درد هنگام ادرار کردن.
• استفاده از ژل آلوئه‌ورا روی زخم‌ها.

ناگفته نماند که هیچ تحقیقی نشان نمی‌دهد که این روش‌های درمانی مؤثر هستند. از طرفی راهکارهای درمانی زیر نیز ممکن است مناسب باشند:

• مصرف داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن،
• حمام کردن با آب نمک،
• استفاده از وازلین روی نواحی آسیب دیده،
• خودداری از فعالیت‌های جنسی، حتی با محافظت، تا زمانی که علائم از بین بروند.
• استفاده از کرم یا لوسیون روی مجرای ادرار قبل از ادرار کردن، مانند کرمی که حاوی لیدوکائین است.
• ممکن است استفاده از کمپرس یخ کمک کننده باشد؛ هرگز یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید و آن را در پارچه بپیچید.

پس از اتبلا به تبخال باید منتظر چه چیزی باشیم؟

افرادی که به HSV تا آخر عمر این ویروس را همراه خود خواهند داشت. حتی اگر نشانه‌های این بیماری خود را بروز ندهند، ویروس به زندگی خود در سلول‌های عصبی ادامه می‌دهد.

برخی افراد ممکن است به شکل دوره‌ای این بیماری را تجربه کنند. اما در مقابل برخی افراد تنها یک بار این بیماری مبتلا می‌شوند و پس از آن ممکن است ویروس غیر فعال شود. حتی اگر ویروس به‌صورت غیر فعال در بدن شما وجود داشته باشد، محرک‌هایی وجود دارند که باعث فعال شدن آن می‌شوند. این محرک‌ها عبارتند از:

• استرس،
• دوره قاعدگی،
• تب یا ابتلا به بیماری،
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا آفتاب سوختگی.

متخصصان باور دارند که شدت بیماری با گذشت زمان کمتر می‌شود؛ زیرا بدن شروع به تولید آنتی بادی می‌کند. اگر فردی سالم به این ویروس مبتلا شود، معمولاً هیچ عارضه‌ای برای او رخ نمی‌دهد.

پیشگیری بهتر از درمان

با توجه به اینکه هیچ راهکاری برای درمان تبخال وجود ندارد، اما اقداماتی وجود دارند که رعایت آنها می‌توان به ابتلا به این ویروس جلوگیری کرد یا مانع از انتقال HSV به فردی دیگر شد. اگر نشانه‌های ابتلا به HSV نوع یک را تجربه می‌کنید، اقدامات پیشگیرانه زیر را در نظر داشته باشید:

• سعی کنید از تماس مستقیم فیزیکی مستقیم با دیگر افراد خودداری کنید.
• از به اشتراک گذاشتن وسایلی که ممکن است ویروس را منتقل کنند، مانند لیوان، حوله، ظروف غذاخوری، لباس، لوازم آرایشی و رژ لب پرهیز کنید.
• در طول تشدید نشانه‌های تبخال از رابطه جنسی دهانی، بوسیدن یا هر نوع فعالیت جنسی دیگر دوری کنید.
• هنگام استفاده از دارو، دست‌های خود را بشویید و دارو را به کمک پنبه روی زخم بمالید تا تماس با زخم به حداقل برسد.

در رابطه با افرادی که به HSV نوع دوم مبتلا می‌شوند نیز هر گونه فعالیت جنسی ممنوع است. به این ترتیب از انتقال این بیماری به افراد دیگر پیشگیری خواهد شد.

• اگر در فردی ابتلا به این ویروس تشخیص داده شده است، اما او هیچ علائمی را تجربه نمی‌کند استفاده از وسائل محافظتی حین رابطه جنسی الزامی است.
• زنان باردار مبتلا به این ویروس ممکن است مجبور به استفاده از داروهایی خاص برای جلوگیری از سرایت این بیماری به جنین باشند.

به کمک نکاتی که مطرح شد، می‌توان افراد دیگر را از ابتلا به این ویروس در امان نگه داشت. کما اینکه به کمک راهکارهای درمانی مطرح شده، از شدت نشانه‌های این بیماری کاسته می‌شود و می‌توانید به فعالیت‌های روزانه خود درست مانند دیگر افراد ادامه دهید.