یکی از بیماری‌های ویروسی رایج دنیا که افراد زیادی را درگیر می‌کند، تبخال است. این بیماری به‌صورت التهاب و مجموعه‌ای از تاول‌های ریز و جوش مانند نمایان می‌شود. در واقع ویروس هرپس سیمپلکس عامل بیماری تبخال است، این ویروس معمولاً در آلت تناسلی، مغز، چشم و صورت سبب آسیب‌های پوستی می‌شود.
امروزه می‌توان تبخال را به کمک روش‌های مؤثری درمان کرد، در ادامه با بهترین و سریع‌ترین راهکارهای درمان تبخال لب آشنا خواهید شد.
دلایل اصلی ایجاد تبخال لب
به‌طورکلی دو نوع ویروس هرپس سیمپلکس (Herpes Simplex) عامل ایجاد تبخال هستند. این ویروس بیشتر اطراف دهان و در ناحیه تناسلی پدیدار می‌شود؛ زیرا چگالی الیاف عصبی حسی موجود در اطراف این نواحی زیاد است.
در واقع HSV ویروسی رایج است که طبق گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO) حدود 80 درصد مردم جهان به آن مبتلا می‌شوند. نوع اول HSV باعث به‌وجودآمدن تبخال و تاول در اطراف دهان و صورت می‌شود، که در اثر تنش مکانیکی، دمای پایین و سرماخوردگی فوراً فعال خواهد شد.
اما نوع دوم ویروس سبب ایجاد تبخال در ناحیه تناسلی می‌شود.
کدام افراد در معرض ابتلا به تبخال لب هستند؟
تبخال در هر سنی ممکن است ایجاد شود، این مسئله بیشتر بستگی به این دارد که فرد تا چه حد در معرض آن قرار گرفته باشد. برای نمونه در مواردی که فرد در اطراف لب دچار تبخال می‌شود، معمولاً بیماری در اثر بوسیدن فرد آلوده و یا عوامل دیگر سرایت کرده است. تبخال بیشتر در افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند، بروز می‌کند. به‌غیراز این موارد، زنان باردار و نوزادان نیز در معرض ابتلا به هر دو نوع HSV هستند.
از عوارض ابتلا به تبخال لب می‌توان سوزن‌سوزن شدن، تب، درد، خارش، خستگی، احساس ناخوشی، تورم غدد لنفاوی، سوزش و ایجاد زخم یا تاول اشاره کرد. تمامی این علائم به کمک راهکارهای درمانی قابل بهبود هستند. این علائم و عوارض معمولاً به‌صورت دوره‌ای تکرار می‌شود، اما در دوره‌های بعدی با شدت کمتر و مدت‌زمان کوتاه‌تری بروز می‌کنند.
تحقیقات اخیر در کشور امریکا نشان داده که 33 درصد افراد جامعه، به تبخال دهانی و نیمی از مردم به تبخال تناسلی مبتلا می‌شوند. علائم تبخال معمولاً بسته به شرایط تا 10 روز بهبود می‌یابد. این علائم با معاینه پزشکی متخصص قابل تشخیص است.
دندان‌پزشکان و پزشکان می‌توانند به کمک معاینات بالینی و آزمایش‌های گوناگون، تبخال را تشخیص دهند. در حال حاضر چند واکسن کاربردی جهت مقابله با تبخال به وجود آمده است، اما این واکسن‌ها صرفاً جنبه پیشگیری دارند و فقط مناسب افرادی هستند که تابه‌حال به این ویروس مبتلا نشده‌اند. پزشک در بیشتر مواقع بعد از تشخیص قطعی تبخال، دارو و کرم مخصوصی برای بیمار تجویز می‌کند.
بهترین و مؤثرترین راهکارهای درمان تبخال لب
ویروس تبخال اگر وارد بدن فرد شود، تا پایان عمر همراه او می‌ماند؛ اگرچه ممکن است فرد مبتلا بعد از مدتی دیگر علائمی نداشته باشد، اما می‌تواند آن را به دیگران سرایت دهد. درواقع این بیماری زمانی بروز می‌کند که بدن بیمار دچار ضعف سیستم دفاعی شود.
درمان تبخال لب باید بر اساس علل ایجاد آن انجام شود، در غیر این صورت نتیجه مطلوب را به فرد نخواهد داد. با وجود انواع راهکارهای درمانی مؤثر، هنوز هم برای درمان تبخال درمان قطعی وجود ندارد، البته گاهی زخم‌ها خودبه‌خود درمان می‌شوند.
بیشتر راهکارهای درمانی برای ترمیم زخم و پیشگیری از بیماری استفاده می‌شوند. پزشک نیز اغلب برای کاهش شدت بیماری افراد یک سری قرص و کرم مخصوص تجویز می‌کند.
درمان تبخال لب با کمپرس یخ
به کمک کمپرس یخ می‌توانید درد و ناراحتی ناشی از تبخال را آرام کنید. می‌توانید تکه‌ای یخ را درون حوله با کیسه فریزر قرار دهید و به مدت یک ربع روی منطقه آسیب‌دیده بگذارید. ویروس‌های تبخال به سرما حساس هستند؛ بنابراین استفاده مکرر از یخ و کمپرس یخ در روز می‌تواند در روند بهبود این بیماری مؤثر باشد.
سرکه سیب
مالیدن سرکه سیب به منطقه آلوده می‌تواند یکی از راهکارهای درمان تبخال لب و کاهش شدت آن باشد. سرکه نوعی محلول ضدعفونی‌کننده با خواص ضدالتهابی فراوان است. پنبه استریل را به سرکه آغشته کنید و در طول روز سه یا چهار بار از آن استفاده کنید.
به‌منظور رسیدن به نتیجه مطلوب تا احساس سوزش اولیه پنبه را روی منطقه آسیب‌دیده نگه دارید. شست‌وشوی محل با آب و سرکه نیز در کاهش علائم تبخال لب مؤثر است.
درمان تبخال لب با هیدروژن پروکسید
هیدروژن پروکسید یا آب‌اکسیژنه یکی از محصولاتی است که به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده خود در درمان تبخال مؤثر است. برای استفاده از این محلول کافی است مقداری از آن را به کمک پنبه روی ناحیه آسیب‌دیده بزنید و بگذارید چند دقیقه بماند.
محلول آب‌اکسیژنه 3% برای این کار مناسب است، توصیه می‌شود از این محلول هر چند ساعت یکبار استفاده کنید تا علائم بیماری کاملاً بهبود یابد.
درمان تبخال لب با سیر
سیر یکی از گیاهان ضدمیکروبی است که درعین‌حال ضدالتهاب نیز هست. آلیسین یکی از مواد شیمیایی موجود در سیر است که اثرات ضدویروسی فراوانی دارد. شما می‌توانید از سیر رنده شده یا خرد شده در منطقه آسیب‌دیده استفاده کنید و بعد از گذشت 15 دقیقه محل را خوب بشویید.
این کار نیاز به چندین بار تکرار در روز دارد تا نتیجه‌بخش شود. چنانچه سوزش ناشی از سیر شما را خیلی اذیت کرد، می‌توانید از روغن سیر نیز استفاده کنید. برای تهیه روغن سیر، شما باید یک حبه سیر تازه را در روغن زیتون بپزید و پس از خنک شدن از آن استفاده نمایید. خوردن روزانه یک یا دو حبه سیر له شده نیز در بهبود بیمار تأثیر دارد.
ریشه شیرین بیان
ریشه شیرین‌بیان یکی از تقویت‌کننده‌های مؤثر سیستم ایمنی است که در کاهش علائم تبخال لب نقش بسزایی دارد. شیرین‌بیان دارای گلیسیرین است، این ماده مزایای ضدویروسی و ضدالتهابی زیادی دارد. شما می‌توانید با پودر ریشه شیرین‌بیان و آب خمیر درست کنید و آن را به منطقه آسیب‌دیده بمالید. استفاده از عصاره شیرین‌بیان به‌صورت ژل و کرم نیز اثرگذار است.
مالیدن سه الی چهار بار ریشه شیرین‌بیان به تبخال، سبب ازبین‌رفتن آن می‌شود. توجه داشته باشید که این گیاه برای افراد مبتلا به فشارخون بالا و آلرژی مناسب نیست.
بادرنجبویه
نوشیدن گیاه بادرنجبویه یکی دیگر از راهکارهای درمان تبخال لب است. به‌منظور کاهش شدت این بیماری هر روز سه الی چهار بار گیاه بادرنجبویه را به‌صورت چای دم کرده و بنوشید. این گیاه دارای خواص ضدویروسی و ضدباکتری و مسکنی به نام اوگنول است.
همچنین می‌توانید از چای بادرنجبویه یا عصاره آن به‌صورت موضعی روی منطقه آلوده نیز استفاده کنید. شست‌وشوی زخم‌ها با چای بادرنجبویه نیز تأثیرات بسزایی در روند بهبودی دارد.
نعناع فلفلی
مالیدن و نوشیدن چای نعناع فلفلی نیز در کاهش میزان شیوع تبخال مؤثر است. این گیاه آرام‌بخش است و به تسکین درد و التهاب کمک شایانی می‌کند. روغن نعناع فلفلی هم دارای اثرات مثبت زیادی است. برای کاهش علائم تبخال می‌توانید روزی دو الی سه بار از روغن یا چای نعنا فلفلی روی موضع استفاده کنید.
درمان تبخال لب با آلوئه‌ورا
ژل آلوئه‌ورا برای ترمیم و کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود. این ژل حتی روی تبخال هم تأثیرات خوبی می‌گذارد. ابتدا کمی ژل آلوئه‌ورا را بردارید و روی موضع بمالید، پس از آنکه ژل در محل خشک شد آن را با دستمال خیس و نرم پاک کنید. انجام این کار چند بار در روز می‌تواند به بهبود شما کمک کند.
روغن درخت چای دارای خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی فراوانی است؛ بنابراین مالیدن آن روی تبخال و منطقه آسیب‌دیده می‌تواند در بهبود آن کمک کند.
عصاره سرخارگل یا اکیناسه
یکی از راهکارهای درمان تبخال لب استفاده از عصاره سرخارگل است. این ترکیب یک ضدویروس و ضدالتهاب مؤثر علیه هر دو نوع تبخال است که می‌تواند علائم بیماری را تسکین بخشد.
اکیناسه، یک گیاه بسیار مؤثر در تقویت سیستم ایمنی است و نوشیدن آن به‌صورت چای و دم‌نوش یا تنتور یا کپسول می‌تواند در رفع تبخال مؤثر باشد. توصیه می‌شود این داروی گیاهی را تحت‌نظر پزشک مصرف کنید تا با داروهای خاص در تداخل نباشد.
ترکیب نمک و عسل
استفاده از ترکیب نمک و عسل یکی دیگر از راهکارهای درمان تبخال لب است. ترکیب عسل و نمک و مالیدن آن به روی تبخال می‌تواند سرعت بهبود بیماری را افزایش دهد. ممکن است هنگام استفاده از این ترکیب کمی دچار سوزش شوید، اما این سوزش قابل تحمل و عادی است.
عسل و نمک هر دو دارای خواص ضدمیکروبی و ترمیم‌کننده زخم هستند؛ بنابراین می‌توانند به‌خوبی روی زخم‌ها و التهابات ناشی از تبخال تأثیر بگذارند.
خمیر دندان
یکی از ترکیباتی که می‌توان ازآن‌جهت رفع و کاهش علائم تبخال استفاده کرد، خمیردندان است. این محصول حاوی جوش شیرین، هیدروژن پراکسید، الکل و منتول است، همان‌طور که گفته شد تمامی این ترکیبات عامل مؤثری در خشک‌کردن تبخال هستند.
جدا از این ترکیبات وجود سدیم لوریل سولفات در خمیردندان کمک می‌کند تا شدت بیماری طی چند روز بسیار کاهش یابد. به‌منظور استفاده از خمیردندان برای رفع تبخال، لازم است مقداری از آن را روی ناحیه بمالید و پس از ده دقیقه آن را با پنبه نرم و وازلین پاک کنید. توجه داشته باشید که خمیردندان‌های سفیدکننده برای این کار مناسب‌تر هستند.
درمان تبخال با روغن های گیاهی
تبخال یکی از بیماری‌هایی است که مستقیماً زیبایی افراد را مورد هدف قرار می‌دهد؛ بنابراین بهتر است قبل از آنکه علائم بیماری تشدید شود، می توانید با روغن های گیاهی زیر جلوی آن را بگیرید.
- روغن درخت چای : روغن درخت چای دارای خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی فراوانی است؛ بنابراین مالیدن آن روی تبخال و منطقه آسیب‌دیده می‌تواند در بهبود آن کمک کند. ترپنس و فنیلپروپانویید موجود در این روغن فعالیت‌های ضدویروسی دارند. استفاده روزانه از ترکیب این روغن با روغن نعناع یا روغن گل شمعدانی، علائم تبخال را بهبود می‌بخشد.
- روغن نارگیل : روغن نارگیل یکی دیگر از ترکیباتی است که به دلیل لوریک اسید و کاپریک اسید موجود در خود دارای اثرات ضدویروسی و ضدمیکروبی است. نوشیدن روزانه حدود 4 قاشق روغن نارگیل خالص خوراکی زیر نظر پزشک می‌تواند در رفع تبخال به شما کمک کند.
- روغن بابونه : روغن اساسی بابونه یکی دیگر از روغن‌های گیاهی مؤثر در درمان بیماری تبخال لب است. خواص درمانی و آنتی ویروسی این روغن با ترکیب یک روغن حامل کامل می‌شود.
- روغن اساسی زنجبیل : این روغن یکی دیگر از ترکیبات ضدمیکروبی و گیاهی برای کشتن ویروس‌های تبخال است که برای تأثیرگذاری بهتر باید با یک روغن حامل رقیق شود.
- روغن اساسی آویشن : آویشن از دیگر روغن‌های گیاهی ضدویروسی است که برای تأثیرگذاری بهتر باید با روغن حامل رقیق شود.
- روغن مریم‌گلی یونانی : مالیدن روغن مریم‌گلی یونانی به محل آسیب‌دیده می‌تواند تا حدودی در کاهش شدت تبخال مؤثر باشد.
- روغن اکالیپتوس : روغن اکالیپتوس از روغن‌های ضدویروسی قوی برای نابودی تبخال است.
- روغن پونه کوهی مکزیکی : یکی از راهکارهای درمان تبخال لب مالیدن روغن پونه کوهی مکزیکی به موضع است. کارواکول موجود در این روغن یک ضدویروس قدرتمند است.
درمان های تایید نشده و تجربی تبخال لب
درمان های زیر توسط کاربران وب سایت خانه سفید استفاده شده و نتیجه بخش بوده است. بنابراین تصمیم گرفتیم تجربیات دیگران را با شما به اشتراک بگذاریم.
- خمیر جوش شیرین : استفاده از خمیر جوش شیرین به‌صورت موضعی می‌تواند در خشک‌کردن ضایعات و تسکین خارش ناشی از تبخال کمک کند. همچنین شما می‌توانید محلول جوش شیرین را با تکه‌ای پنبه روی زخم خود بکشید.
- درخت عنبر سائل : درخت عنبر سائل دارای خواص ضدویروسی بسیار زیادی است و محلول رقیق شده آن برای ازبین‌بردن تبخال مؤثر است. البته گروهی از افراد به این گیاه حساسیت دارند.
- عسل مانوکا : استفاده از عسل مانوکا به‌صورت موضعی روی محل آسیب‌دیده در درمان HSV – 1 و HSV – 2 مؤثر است.
- شیر بز : شیر بز به دلیل داشتن ترکیباتی مثل ایمیونوگلوبین و مونوکاپرین یکی از ترکیبات ضدویروسی است که در نابودی تبخال تأثیر دارد. مصرف شیر بز سرد به‌صورت موضوعی روی تبخال سبب التیام آن می‌شود. از طرفی نوشیدن شیر بز به دلیل داشتن لیزین فراوان، سبب تقویت سیستم ایمنی می‌شود.
- استون ناخن : شاید عجیب به نظر برسد اما تجربه نشان داده است که این ترکیب شیمیایی در خشک‌شدن تبخال مؤثر است. یک پنبه با پد را به استون آغشته کنید و در روز چند بار آن را به ناحیه موردنظر خود بزنید.
توصیه‌های مهم جهت پیشگیری و درمان تبخال
خوردن غذاهای حاوی لیسین نظیر لبنیات، تخم‌مرغ، سویا، انبه و زردآلو و سبزیجاتی غنی از آنتی‌اکسیدان مثل کلم، کاهو، کلم بروکلی، گوجه‌فرنگی و گل‌کلم به پیشگیری از ابتلا به تبخال کمک می‌کند. داشتن رژیم غذایی مناسب بدون آرژنین به سرکوب تبخال کمک می‌کند.
مصرف اسیدهای چرب امگا 3 نیز با تقویت سیستم ایمنی از التهابات مزمن جلوگیری می‌کند، این ماده در ماهی قزل‌آلا و بذر کتان به مقدار فراوان وجود دارد.
مصرف انواع ویتامین C و ویتامین B روند بهبود تبخال را تسریع می‌کنند و واکنش ایمنی را تقویت خواهد کرد. خوردن غذاهای اسیدی مثل آب‌میوه، غذاهای پر شکر، نوشابه، دلستر و غذاهای فراوری شده سبب بدتر شدن بیماری خواهند شد.
استفاده از کمپرس آب گرم
بررسی‌ها نشان داده استفاده از کمپرس آب گرم زمانی که احساس کردید می‌خواهید تبخال بزنید، به کاهش درد و تورم حاصل از آن کمک خواهد کرد.
سعی کنید خود را از هوای بسیار سرد حفظ کنید!
سرما و خشکی هوا می‌تواند باعث ایجاد تبخال شود؛ بنابراین بهتر است به این نکته توجه داشته باشید تا کمتر دچار این بیماری شوید. می‌توانید با استفاده از لباس گرم و نوشیدن مایعات گرم خود را در برابر سرما و باد محافظت کنید. استفاده از بالم لب نیز برای مقابله با این بیماری مؤثر است.
در مقابل نور آفتاب قرار نگیرید!
قرارگرفتن در معرض آفتاب در نهایت نتیجه‌ای جز تشدید بیماری و بروز آن را به دنبال نخواهد داشت. از راهکارهای درمان تبخال لب می‌توان به استفاده از ضدآفتاب و بالم لب مخصوص و کلاه لبه‌دار اشاره کرد.
داروهای مؤثر برای رفع تبخال لب کدام‌اند؟
همان‌طور که گفته شد، پزشک هنگامی که برای درمان تبخال به او مراجعه می‌کنید، معمولاً جهت تسریع فرایند بهبودی یک سری دارو برای شما تجویز می‌کند. از جمله داروهای مؤثر و معروف جهت بهبود تبخال می‌توان به پماد آسیکلوویر (Zovirax)، والاسیکلوویر (والترکس)، پنسیکلوویر (دناویر)، فامسیکلوویر، آلوویر یا ملیسان، ویرابکس، کیلین هرپس و … اشاره کرد.
تجویز هر یک از این داروها بر اساس شرایط بیمار و وضعیت بیماری و تشخیص پزشک خواهد بود. توجه داشته باشید که این داروها در اوایل بیماری و قبل از ظاهر شدن تاول‌ها مصرف می‌شود.
نکات مهم در مورد درمان تبخال لب
- برای درمان سریع تبخال از پچ یا چسب تبخال حاوی ژل هیدروکلوئید استفاده کنید. این محصول را می‌توانید به‌راحتی از داروخانه تهیه کنید.
- از قرص‌های ضدویروسی را فقط بر اساس نظر پزشک خود استفاده کنید.
- کرم‌ها و پمادها تبخال را اطراف تبخال بزنید و روی آن نمالید. می‌توانید برای جلوگیری از سرایت تبخال به نقاط دیگر برای مالیدن کرم و پماد از گوش پاک استفاده کنید.
- درصورتی‌که درد دارید، می‌توانید استامینوفن مصرف کنید یا به پزشک مراجعه کرده و او راهنمایی بخواهید.
- در بیشتر مواقع اگر تبخال شما عفونی شود پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند که باید به‌موقع مصرف شود.
- یخ یا قاشق فلزی سرد می‌تواند تسکین‌دهنده تبخال باشد.
- در طول درمان اگر مسواک زدن برایتان سخت است از دهان‌شویه و نخ دندان استفاده کنید.
- در طول درمان از غذاهای نرمی که شور یا اسیدی نیستند، استفاده کنید.
- از تماس با نوزادان و اطفال خودداری نمایید.
- با ناحیه تبخال ور نروید و آن را نکنید.
- پیوسته سعی کنید محل تبخال را بشویید و خشک و تمیز نگه دارید.
- در هنگام شیوع بیماری به دلیل مسری بودن، نوشیدنی و غذایتان را با دیگران به اشتراک نگذارید.
چگونه می‌توان از شیوع تبخال جلوگیری کرد؟
با رعایت نکات بهداشتی و درمانی می‌توان از شیوع این بیماری ویروسی جلوگیری کرد. در طول درمان بیمار از ظروف و وسایل شخصی مشترک استفاده نکنید. همچنین بوسیدن و رابطه جنسی دهانی با فرد آلوده می‌تواند سبب سرایت بیماری شود. روزانه چند بار دست‌های خود را با آب و صابون بشویید و از حمام رفتن غافل نشوید.
آیا فرد مبتلا به تبخال نیاز به بستری شدن دارد؟
این بیماری اگر حاد نباشد طی چند روز با رعایت نکات گفته شده بهبود می‌یابد. اما گاهی در شرایط خاص افراد نیاز به بستری شدن در بیمارستان هم دارند. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند، نوزادان کمتر از دو ماه، افراد نیازمند به هیدراتاسیون تزریقی و افرادی که دچار عفونت حاد و شدید می‌شود، از جمله مبتلایانی هستند که با نظر پزشک باید بستری شوند.
آیا مصرف ویتامین دی در طول دوره درمان مؤثر است؟
بله ویتامین دی در کنار ویتامین ای به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی قوی خود، می‌تواند روند بهبود را تسریع بخشد.
آیا راهکار قطعی برای رهایی از تبخال وجود دارد؟
خیر؛ متأسفانه هنوز برای این بیماری ویروسی، درمان قطعی پیدا نشده است و ویروس در شرایط استرسی و هوای سرد و خشک فوراً فعالیت خود را شروع می‌کند.
