بلفاریت، التهاب پوست پلک چشم است. بلفاریت به طور معمول بخشی از پلک چشم را که مژه ها می رویند درگیر می کند و به هر دو پلک لطمه میزند. بلفاریت عموماً زمانی بروز می کند که غدد روغنی جای گیر شده در نزدیکی پایه مژه ها مسدود می شوند. این اختلال به بروز تحریک و سرخی چشم منجر می گردد. چند بیماری و اختلال مختلف می توانند به بلفاریت منجر شوند.
بلفاریت اغلب اختلالی مزمن بوده و درمان آن دشوار است. بلفاریت می تواند ناراحت کننده و ناخوشایند باشد. اما این بیماری معمولاً باعث ایجاد آسیب دایمی به بینایی نمی شود و مُسری نیز نیست.
نکته : اگر پلک شما دچار افتادگی شده است این مورد با بلفاریت کاملا متفاوت است، برای درمان افتادگی پلک می توانید از تزریق بوتاکس یا جراحی پلک استفاده کنید.
بلفاریت چیست و چه علایمی دارد ؟
علایم و نشانه‌های بلفاریت شامل موارد زیر است:
- نمناک شدن چشم
- سرخی چشم
- حالت شنریزهدار شدن، سوزش یا حس تیر کشیدن چشم
- ایجاد حالت روغنی در پلک چشم
- خارش پلک چشم
- ورم و سرخی پلک چشم
- لایه برداشتن پوست اطراف چشم
- کبره بستن پلک چشم در هنگام بیدار شدن از خواب
- چسبناک شدن پلک چشم
- تکرر پلک زدن چشم
- حساسیت نسبت به نور
- رشد غیر نرمال مژه ها (مژه های روییده در حالات کج و مُعوج)
- از دست دادن مژه
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم ؟
اگر کسی دچار علایم و نشانه هایی باشد که به نظر می رسد علی رغم رعایت بهداشت مناسب از بین نمی روند، وی باید به پزشک مراجعه کند.
علل بلفاریت چیست ؟
علت دقیق بروز بلفاریت مشخص نیست. بلفاریت ممکن اشت با یک عامل یا تعداد بیشتری از آنها شامل موارد زیر مرتبط باشد:
- درماتیت سبوریک – شوره جمجمه و ابروها
- عفونت باکتریایی
- انسداد یا سوءعملکرد غدد روغنی در پلک چشم
- روساسه (روزاسه) – یک اختلال پوستی که با سرخی صورت مشخص می شود.
- آلرژی، شامل واکنش های آلرژیک به داروهای چشم، محلول لنزهای تماسی یا مواد مورد استفاده برای آرایش چشم
- هیره یا شپش مژه
عوارض بلفاریت
اگر کسی دچار بلفاریت باشد در عین حال ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کند:
- مشکلات مژه : بلفاریت می تواند باعث ریزش مژه یا رشد آن ها به حالت غیر نرمال شود.
- مشکلات پوست پلک چشم : لکه‌دار شدن ممکن است به عنوان پاسخی به بلفاریت درازمدت در پلک چشم بروز کند. یا امکان دارد که لبه های پلک چشم به سمت داخل یا خارج چرخش کنند.
- اشکریزی بیش از حد یا خشکی چشم ها : ترشحات روغنی غیر نرمال و دیگر مواد زائد جمع شده بر روری پلک چشم مثل پوستههای همراه شوره ممکن است در نوار اشکی انباشته شوند – محلول آب، روغن و مخاطی که اشک چشم را تشکیل میدهند.
- دشواری استفاده از لنزهای تماسی. از آنجا که بلفاریت میتواند به میزان لیزی چشمها آسیب برساند، ممکن است استفاده از لنزهای تماسی برای بیمار دشوار شود.
- گل مژه : گلمژه عفونتی است که در نزدیکی پایه پلک چشم توسعه پیدا می کند. نتیجۀ این وضعیت بروز یک توده دردناک روی حاشیه (معمولاً قسمت بیرونی) پلک چشم بیمار است. گل مژه به طور معمول بیشترین نما را روی سطح پلک چشم دارد.
- شالازیون : شالازیون زمانی بروز می کند که انسداد در یکی از غدد روغنی حاشیه پلک چشم، درست پشت مژه ها بروز می کند. این غده ممکن است به واسطۀ باکتری ها عفونی شود که سبب ایجاد سرخی و ورم پلک چشم می شود. برخلاف گل مژه، شالازیون گرایشی به آن دارد که اغلب در قسمت داخلی پلک چشم ظاهر شود.
- چشم صورتی مزمن : بلفاریت می تواند به طغیان های برگشت کننده چشم صورتی (ورم ملتحمه) منجر گردد.
- آسیب دیدن قرنیه : تحریک مداوم ناشی از التهاب پلک چشم یا رشد مژه ها در مسیرهای کج و معوج ممکن است سبب ناسور شدن (اولسر) قرنیه شود. ناکافی بودن میزان اشک می تواند فرد را در مقابل عفونت قرنیه آسیب‌پذیر کند.
تشخیص بلفاریت
تست ها و اقدامات پزشکی مورد استفاده برای تشخیص بلفاریت شامل موارد زیر است:
- معاینه پلک چشم : پزشک پلک چشم و خود چشم را به دقت معاینه میکند.
- تهیه سواب پوستی برای آزمایش : در برخی موارد پزشک ممکن است از یک سواب برای تهیه نمونه از روغن یا پوسته شکل گرفته روی پلک چشم استفاده کند. این نمونه را می توان برای بررسی میزان باکتری ها، قارچ ها، یا شواهد مربوط به آلرژی مورد استفاده قرار داد.
درمان بلفاریت
موازین مربوط به مراقبت شخصی مثل شستشوی چشم ها و استفاده از کمپرس گرم ممکن است تنها درمان مورد نیاز برای اغلب موارد بلفاریت باشد. اگر این رویکرد کافی نباشد پزشک ممکن است درمان های نسخهای شامل موارد زیر را تجویز کند:
- داروهایی برای مقابله با عفونت : داروهای آنتی بیوتیک موضعی برای استفاده بر روی پلک چشم می توانند به تسکین علایم و رفع عفونت باکتریایی پلک چشم کمک کنند. این داروها در طیفی از اشکال شامل قطره های چشمی، کرم ها و پمادها در دسترس اند. اگر بیماری مورد بحث به این داروهای موضعی جواب ندهد، دکتر ممکن است استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی را تجویز کند.
- داروهایی برای کنترل التهاب : قطره ها یا پمادهای چشمی استروئیدی می توانند به کنترل التهاب کمک کنند. پزشک ممکن است هم آنتی بیوتیک و هم داروهای ضد التهابی تجویز کند.
- داروهای تأثیرگذار بر سیستم ایمنی : سیکلوسپورین موضعی (رستازیس) یک مهار کننده کلسینورین است که نشان داده است می تواند برخی نشانه ها و علایم بلفاریت را تخفیف دهد.
- درمان اختلالات زیربنایی : بلفاریت ناشی از درماتیت سبوریک، روساسه یا دیگر بیماری ها را ممکن است بتوان با درمان بیماری زیربنایی تحت کنترل درآورد.
بلفاریت به ندرت به طور کامل از بین می رود. حتی در صورت موفقیت آمیز بودن درمان این اختلال مکرراً به شکل مزمن ظاهر می شود و نیاز به مراقبت روزانه در زمینه پاکسازی پلک چشم داد. اگر بیمار به درمان جواب ندهد یا اگر بیماری مورد بحث به از دست رفتن مژه‌ها در وی منجر شده یا یکی از چشم ها آسیب دیده باشند این احتمال وجود دارد که اختلال مورد بحث بر اثر سرطان موضعی پلک چشم ایجاد شده باشد.
سبک زندگی و مداواهای خانگی
موازین مربوط به مراقبت شخصی مثل موارد فهرست زیر ممکن است تنها درمان مورد نیاز برای اغلب موارد بلفاریت باشند.
-
میبومیانیت یا بلفاریت خلفی
بلفاریت، بلفاریتیس، التهاب پلک چشم، اشک ریزی، نمناک شدن چشم، خشکی چشم، خارش چشم، ورم پلک چشم، سیکلوسپورین، روزاسه، شوره، هیره، شالازیون، ورم ملتحمه، چشم صورتی، گلمژه، سرطان چشم
-
چشم ها را روزانه تمیز کنید.
اگر کسی دچار بلفاریت باشد، درمان شخصی را روزانه دو تا چهار بار در موارد عود بیماری و یک تا دو بار پس از تحت کنترل قرار گرفتن بیماری در دستور کار قرار دهید:
- از کمپرس گرم بر روی چشم های بسته به مدت چند دقیقه استفاده کنید تا توده های پوسته جمع شده روی پلک چشم شل شوند.
- بلافاصله پس از پایان مرحله اول از یک پارچه مرطوب شده در آب گرم و چند قطره شامپو بچه رقیق شده برای شستشوی پلک چشم و مژه ها برای زدودن پوسته‌ها و کثافات جمع شده در این ناحیه استفاده کنید.
- در برخی موارد فرد نیاز دارد تا در مورد پاکسازی حاشیه پلک چشم که محل جای گیری مژه ها است حساب‌شده تر عمل کند. برای انجام این کار فرد باید پلک چشم را از چشم دور کرده و از یک پارچه تمیز برای مالش پایه مژه ها استفاده کند. این کار به اجتناب از آسیب دیدن احتمالی قرنیه توسط پارچه مورد استفاده برای نظافت کمک می کند. بیمار باید در مورد لزوم استفاده از پماد آنتی بیوتیک پس از تمیز کردن چشم به روش مزبور از پزشک سؤال کند.
- پلکهای چشم ها را با استفاده از آب گرم آبکشی کرده و با استفاده از حوله تمیز به ملایمت خشک کنید.
در عین حال ممکن است خودداری از استفاده از مواد آرایش چشم در هنگام التهاب پلک چشم ایده درستی باشد. آرایش می تواند باعث دشوارتر شدن تمیز نگه داشتن چشم و زدودن کثافات و مواد زائد از روی آن شود. همچنین این احتمال مطرح است که مواد آرایشی باعث آلودگی باکتریایی مجدد چشم شده یا سبب بروز واکنش آلرژیک گردند.
-
چشم های خود را چرب نگه دارید.
به این منظور می توان از اشک مصنوعی استفاده کرد. قطره های چشمی لیز کننده می توانند به تخفیف خشکی چشم کمک کنند.
-
شوره ها را کنترل کنید.
اگر کسی دچار شوره‌ای باشد که باعث تقویت بلفاریت می شود باید از پزشک در مورد تجویز شامپوی ضد شوره سؤال کند. استفاده از شامپوی کنترل کننده شوره می تواند به تخفیف علایم و نشانه های بلفاریت کمک کند. استفاده از شامپوی حاوه عصاره درختچه چای برای پلک چشم به صورت روزانه می تواند به مقابله با هیره ها کمک کند.
طب جایگزین و بلفاریت
هیچ درمان مرتبط به طب جایگزین یافت نشده است که به طور قطعی در فروکش علایم بلفاریت مؤثر باشد. به هر حال، رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا – 3 یا مکمل های حاوی آنها می تواند در موارد بلفاریت مرتبط به روساسه مفید باشد. اسیدهای چرب امگا – 3 در غذاهایی مثل ماهی سالمون، تون، ماهی قزل آلا، تخم بزرک و گردو وجود دارد.
